Тергеениҥ АПК-зыныҥ ӧзӱми

11.02.2020

Россияныҥ јурт ээлем аайынча министерствозында Алтай Республиканыҥ агропромышленный комплексиниҥ ӧзӱминиҥ сурактары шӱӱжилген. Ол сурактардыҥ тоозынаҥ эҥ учурлузы ӧзӱмдер ӧскӱрер ле мал-аш тудар бӧлӱктерди јӧмӧӧри ле рыноктыҥ эмдиги айалгаларыла колбой јарамыкту болгодый ууламјылар болды. Продукция эдип чыгарарыныҥ кемин бийиктедер ле эрчимдедер селекциялык иштер ӧткӱрер молекулярно-генетический лаборатория тӧзӧӧриниҥ сурагы база кӧрӱлди.

Бу туштажуда Россияныҥ јурт ээлем аайынча министриниҥ баштапкы ордынчызы Джамбулат Хатуов, бу ок министерствоныҥ департаменттериниҥ башкараачылары, Алтай Республиканыҥ јурт ээлем аайынча министри Андрей Цыгулев, оныҥ баштапкы ордынчызы Владислав Таханов туруштылар.

Јурт ээлем — Алтай Республиканыҥ экономиказыныҥ эҥ учурлу ууламјыларыныҥ бирӱзи. Тергеениҥ АПК-зыныҥ ӧзӱминиҥ тӧс ууламјызы мал-аш тудары болуп јат. Генетикалык байлыктардыҥ укту тӧзӧлгӧзи — ол эттеҥир мал-аш, аҥдар, тӧӧлӧр, койлор, эчкилер, јылкы мал ла сарлыктар тудары деп, АР-дыҥ јурт ээлем аайынча министерствозы јетирет.

Д. Хатуов республикада јӱк ле мал-аш тударыныҥ эмес, је онойдо ок ӧзӱмдер ӧскӱрериниҥ ӧзӱмин база темдектеди. Оныҥ айтканыла, кыра иштериниҥ белетелип јаткан билим-тӧзӧлгӧлӱ тергеелик системазы кеминде 2025 јылга јетире ӧдӱштирӱге 20 муҥ гектардаҥ ас эмес кыра јерлер кийдирери учурлу. Онойдо ок минеральный удобрениелерди ӱрен ашка кожорын кӧптӧдӧри учурлу болгоны темдектелди.

Ведомствоныҥ јетиргениле, Россияныҥ јурт ээлем аайынча министерствозы аш культуралардыҥ тузаланылып турган ӱрендериниҥ чыҥдыйын јарандырарга тергееде селекциялык-ӱрендер ӧскӱрер тӧс јер ачар инвестициялык ӱлекерди јӱрӱмде бӱдӱрерин јӧмӧгӧн.

Онойдо ок јурт ээлем аайынча министрдиҥ баштапкы ордынчызы Д. Хатуов 2020 јылда кырада сезонный иштер ӧйинде АПК-ныҥ объекттеринде ӧртлӧ колбулу јеткерлер болдыртпазын јеткилдеерине учурлалган јуун ӧткӱрген. Јуунды ачып тура, Д. Хатуов мындый јеткерлер болбозын деп, тергеелерде ӧрт болдыртпазы аайынча толо керек-јарактар ӧткӱрилер ле ээжилер чокым бӱдер учурлу деп темдектеди. «Россияныҥ јурт ээлеминиҥ министерствозы АПК-лардыҥ башкартуларыныҥ тергеелик органдарыныҥ башкараачыларына кургак ӧлӧҥди ӧртӧбӧзине, ӧрт болдыртпазы аайынча некелтелерге келишпей турган тураларды тузаланбазына јаан ајару этсин деп јакыйт. Кыраларда чӧп ӧлӧҥ ӧскӱртпес керек. Онойдо ок аграрийлер кырада кургак ӧлӧҥ кӱйдӱрбес ресурсчеберлеер технологиялар тузаланар, кыраныҥ агаш аразына, торфту, чӧл јерлерге, кӧлӱктер јӱрӱжер ле темир јолдорго одоштой кырларын казып, ӧрт ӧткӱрбес кыйу эдип турар учурлу. Ӧткӧн јылда Забайкальский крайда болгондый чочыдулу айалганы болдыртпаска, тергеелердиҥ ончо каруулу ведомстволоры ла башкартулары ӧмӧ-јӧмӧ, эрчимдӱ иштеер керек» — деп, министрдиҥ баштапкы ордынчызы айтты.

Јуунда јуртээлемдик учурлу јерлерде ӧрт болдыртпазына ла ол јерлерди «Россияныҥ јурт ээлем учурлу јерлериниҥ мелиорациязыныҥ 2014-2020 јылдарга ӧзӱми» деген программа аайынча ӧдӱштирӱге кийдирерин эрчимдедерине аҥылу ајару эдилди. Д. Хатуовтыҥ темдектегениле, ведомство бу сурак аайынча јерлердиҥ муниципал ла государстволык шиҥжӱлерине иженет. Ӱзеери Россияныҥ јурт ээлем аайынча министерствозы федерал јасактыҥ ӱлекерин белетейт. Ол тузаланылбай турган јуртээлемдик учурлу јерлерди айрыыр иштердиҥ аайын јарандырарына ууламјылалган. Чокымдап айтса, јерди ӧрт болдыртпазы аайынча некелтелерди улайын бузуп турганы учун айрып алар арга болор.

Министрдиҥ баштапкы ордынчызыныҥ айтканыла, ведомство тергеелердиҥ ӧрт болдыртпазын јеткилдеерге белен болгонын илелеерге, олорло системный иш ӧткӱрерин пландайт.

Алтай Республиканыҥ башкарузыныҥ пресс-службазы

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина