Алтайдын Чолмоны

Сӱрее-чӧптиҥ сурагы: тергеелердиҥ аҥылузын ајаруга алар керек…

17.03.2020

АР-дыҥ Эл Курултайыныҥ экология ла ар-бӱткенди тузаланары аайынча комитединиҥ председатели Владислав Рябченконыҥ башкарганыла, ишмекчи группаныҥ јууны ӧткӧн. Бу группаныҥ турчылары Алтай Республиканыҥ  коммунал кату таштанчыларла иштеер тергеелик операторлордыҥ ижин кӧргӧндӧр.

Алтай Республиканыҥ тергеелик ӧзӱминиҥ министриниҥ ордынчызы Артем Черников тергеелик операторлордыҥ 2019 јылдагы ижи керегинде куучындап, физический ле юридический потребительдерле коммунал кату таштанчылар јанынаҥ тергееде мындый операторлор иштейт деген: «Коммунальщик» ООО – 85%. «Экобезопасность» ООО – 74,5%, «Континент» ООО – 40%. Тӧлӧмирлердиҥ јуулганы мындый: «Коммунальщик» ООО – 74,5%. «Экобезопасность» ООО – 15%, «Континент» ООО – 61%. Тӧлӱлердиҥ кеми: «Коммунальщик» ООО – 9534,0 муҥ салковой; «Экобезопасность» ООО – 3362,0 муҥ салковой; «Континент» ООО – 11206 муҥ салковой.

Алтай Республиканыҥ тергеелик операторлорыныҥ ижиниҥ ээжилери АР-дыҥ башкарузыныҥ 2020 јылдыҥ кочкор айыныҥ 10-чы кӱниндеги «Алтай Республиканыҥ јеринде коммунал кату таштанчыларла иштеер тергеелик операторлордыҥ ижин ӧткӱрериниҥ ээжилерин јарадары керегинде» деп јӧбиле јарадылган.

Тергеелик ӧзӱмниҥ министерствозыныҥ чыгартулу кижизиниҥ айтканыла, пластиктер јуур аҥылу контейнерлер тургуза ӧйдӧ Горно-Алтайскта Билениҥ паркында, Јеҥӱниҥ паркында, онойдо ок кӧп квартираларлу бир канча туралардыҥ јанында тургузылган. «Коммунал кату таштанчыларды јуур комплекс система» деп тергеелик ӱлекерле сӱрее-чӧп јуур тогус комплекс Турачак, Шабалин, Оҥдой, Кан-Оозы, Кӧксуу-Оозы, Кош-Агаш, Улаган, Чой, Чамал аймактарда тургузыларын ол айткан.

Профильный комитеттиҥ председатели Владислав Рябченко тергеелик операторлордыҥ јурттардагы ижиниҥ курч сурагына ајару эткен. Оныҥ айтканыла, кӧп эл-јон коммунал таштанчыларды коомой јуунадып турулар, кезик јурттарда чыгара тартылбай да турганына комудайт. Эмди кар алдында сӱрее-чӧп кӧскӧ кӧп илинбейт, је кар кайылза, ончозы чыгып келер… Ондый да болзо, 2019 јылдыҥ тулаан айынаҥ ала тӧлӧмирлердиҥ чоды улуска улайын келет. Улус чыгара тартпаган таштанчылар учун ай сайын нениҥ учун тӧлӧйтӧнин оҥдобой турулар.

Контейнерлерди айландыра јерлерди арчыганы учун муниципалитеттер акча албай јат. Айдарда, јасакла бу ээжини јӧптӧп, муниципалитеттерге акча чыгарып, айалганы тӱзедер керек.

Роспотребшиҥжӱниҥ тергеелик башкартузыныҥ башкараачызы Леонид Щучинов Майма аймактагы полигонныҥ сурагын кӧдӱрген. Маймадагы сӱрее-чӧп ылгаар полигонныҥ чыгартулу кижизи сӱрее кӱйдӱрер аҥылу печке Брянсктагы заводтоҥ алылганын јетирген. Ондо ло печке керектӱ экспертизаны ӧткӧн. Је оны иштедерине јарадулу документтер јанынаҥ ӱзеери некелтелер бар. Оныла колбой оны иштедери јарт јок ӧйгӧ артырылган.

Депутат Радмила Пекпеева јайгыда контейнерлерде туристтердиҥ ажынган сӱрее-чӧби учун кем тӧлӧӧр деген суракты кӧдӱрген.

Коммунал кату таштанчылар учун јербойыныҥ улузы тӧлӧп јат, туристтердиҥ артырган сӱрее-чӧбин операторлор бойлоры тартып јат, онызы ӱзеери чыгым болуп јат деген каруу болгон. Ондый ок курч сурак турист базаларды айландыра турат. Турист базалар, юридический лицолор болуп, тергеелик операторлорло коммунал кату таштанчыларды тартары јанынаҥ јӧптӧжӱ тургузат. Туристтердиҥ кӧп келип турган «Јажыл туралар» деген амыраар јерлердиҥ ээлери – физический лицолор — дезе, ондый јӧптӧжӱлер тургуспай јат. Онойдордо, бу сурак ачык артат.

АР-дыҥ Улаган аймактаҥ депутады Асет Заргумаров Акташтыҥ эл-јоныныҥ сурагына ајару эткен. Оныҥ айтканыла, кургак сӱрее-чӧпти аҥылу эмес техникала тартадылар, онойдо ок ӧйинде база апарбайдылар. Улустыҥ тӧлӧӧр кӱӱни јанып туру, оноҥ озо полигон белетеп алар керек ине. Бу суракка берилген каруула, јербойында полигондордыҥ документтерин јазаар сурак турат, тургуза ӧйдӧ јӱк Чамал аймакта полигонныҥ документтери јазалып браады.

Депутат Айдар Тазрашев бӱгӱнги кӱнде кату таштанчылардыҥ эҥ бийик баазы Улаган аймактазын айдып, эл-јон ыраак јерде јатканы учун бурулу эмес деген. Сӱрее-чӧпти «Континент» ООО аймактыҥ тӧс јуртынаҥ апарат, је тӧс јурттаҥ ары, ол тоодо ыраак Јазулу ла Балыкча јурттарда база улус јуртайт.

Шӱӱжӱниҥ ӧйинде Оҥдой аймакта сӱрее-чӧптиҥ кӱйген шылтагы, контейнерлер јетпей турганы керегинде куучын база болгон. Онойдо ок тергеелик операторлордыҥ чыгартулу улузы депутаттарга РФ-тыҥ Государственный Думазына сӱрее-чӧптиҥ реформазы керегинде јасакка кубулталар эдер баштаҥкайла чыксын деп баштандылар. Бу јасак текши ороонго эмес, чокымдаза, јурт ла кырлу јерлерге тургузылган эмес.

Бу суракты шӱӱжеринде парламентарийлер Сергей Ложкин, Виктор Ромашкин, Артур Кохоев, Самат Кагарманов, Сергей Кухтуеков турушкан. Сергей Тимошенский Горно-Алтайскта сӱрее-чӧпти ылгап јуур баштаҥкайды јӧмӧгӧн.

Ишмекчи группаныҥ јууныныҥ турултазында тӱп-шӱӱлтелер јарадылган.

АР-дыҥ Эл Курултайыныҥ пресс-службазы