Алтайдын Чолмоны

Прокуратура: иштиҥ турулталары кӧрӱлет

28.07.2020

Алтай Республиканыҥ башчызы Олег Хорохордин АР-дыҥ прокуратуразыныҥ

коллегиязыныҥ јаан изӱ айдыҥ 22-чи кӱнинде ӧткӧн јуунында турушкан. Ондо ведомствоныҥ

бу јылдыҥ баштапкы јарымјылдыгында ӧткӧн иштиҥ турулталары кӧрӱлип, экинчи јарымјылдыкта эдетен иштер темдектелген.

Коллегияныҥ јуунында Алтай Республиканыҥ прокуроры Анатолий Богданчиков, Алтай Республика аайынча баш федерал инспектор Дмитрий Колозин, АР-дыҥ Государстволык Јууны — Эл Курултайдыҥ председателиниҥ ордынчызы Герман Чепкин турушкан.

Отчетту ӧйдӧ Алтай Республикада айалга амыр болуп артканын ла шиҥжӱде болгонын Олег Хорохордин темдектеген. Јасактарды бӱдӱрери, јондыкка јеткер болдыртпазы аайынча иш улалган.

Јасак-ээжилерди бӱдӱрип јадар, граждандардыҥ тап-эриктерин корыыр, эл-јонныҥ тап-эрик билгирлерин элбедер, кандый ла бӱдӱм каршулу керектерле тартыжар башка-башка сурактарда тергеениҥ башкарузы прокуратурала јӧптӱ иш тӧзӧгӧнин ол темдектеген.

«Ӧмӧ-јӧмӧ иштиҥ шылтузында тергееде бис кату ла чочыдулу айалгаларды болдыртпай, Алтай Республикада турумкай политикалык ла јонјӱрӱмдик-экономикалык айалганы корыйдыс. 2020 јылда ӧткӱрген иштиҥ тӧс ууламјызы анайда ок эл ӱлекерлерди, адылу программаларды, государстволык јакылталарды бӱдӱрери болуп јат» – деп, тергеениҥ башчызы айткан.

Оныҥ темдектегениле, јаҥныҥ ла шиҥжӱ органдардыҥ эҥ јаан учурлу иштериниҥ бирӱзи — талдаачы, иш ле јонјӱрӱмдик јасакберимди бузарын болдырбазы, ишјалды тӧлӧӧринде, пенсияларды ла јӧмӧлтӧ-пособие акчаларды чоттоорында јасактарды чике бӱдӱрерин шиҥжӱде тудары. Прокурорлордыҥ шиҥжӱзи анайда ок ЖКХ бӧлӱкте, јолдор ижинде ле тергеениҥ ижиниҥ ӧскӧ дӧ бӧлӱктеринде јаан учурлу.

«Республикага јаан учурлу болгон ууламјыларга, бастыра јонјӱрӱмдик молјуларды чокым бӱдӱрерин јеткилдеерине бис тӧс ајаруны эдер учурлу. Кӧп балдарлу ла кирелтелери јабыс билелерди јӧмӧгӧн, анайда ок пенсияларды, пособиелерди, энениҥ капиталын, коронавирусла тартышкан айалгаларда медициналык ишчилердиҥ ижин јӧмӧгӧн президенттиҥ тӧлӧмирлерин тӧлӧӧр јасакберимди буспай бӱдӱрерин јаантайын шиҥжӱде тударын сурайдым» — деп, Олег Хорохордин айткан.

Республиканыҥ парламенти ле республикан прокуратура ортодо ӧмӧ-јӧмӧ иш граждандарга эмдигидий ле турулталу ла тузалу болуп артар ижемјизин вице-спикер Герман Чепкин Эл Курултайдыҥ председатели  Владимир Тюлентинниҥ ле Алтай Республиканыҥ депутаттарыныҥ адынаҥ угускан.

Оныҥ айтканыла, эки јаҥ кӧп јылдарга бой-бойыла колбулу иштеп јат. Парламентте ӧткӧн јаан учурлу бир де јуун, ишмекчи бӧлӱктердиҥ ле комитеттердиҥ јуунынаҥ ала ӧскӧ дӧ иш керектерге јетире, прокуратураныҥ чыгартулу улузы јогынаҥ ӧтпӧй јат. «Республикан прокуратура јылдыҥ ла Алтай Республикада јасакберим иштиҥ айалгазын шиҥдеген јуунда туружып, бойыныҥ ижиниҥ ууламјылары аайынча элбек јетирӱ белетеп јат. Тергеениҥ јасакберим ижи прокуратураныҥ јаантайынгы ајарузында болгоны депутаттарга  чыннаҥ јаан болушту» — деп, парламентарий темдектеген.

Республиканыҥ прокуроры јасакберим баштаҥкай эдер тап-эригин, ол Алтай Республиканыҥ Конституциязыныҥ 87-чи тизиминде бичилген, эрчимдӱ тузаланганын Герман Чепкин айткан. 2020 јылдыҥ баштапкы јарымјылдыгында прокурордыҥ баштаҥкайыла Эл Курултайга коррупцияга, экстремизмге ле терроризмге удурлажар сурактарды ээжилеген  јасактардыҥ алты ӱлекери келген ле олор ончозы јӧптӧлгӧн. Эл Курултайдыҥ VI сессиязында 2019 јылда Алтай Республикада јасактарды бӱдӱрген айалга аайынча прокурордыҥ јетирӱзи угулган, депутаттар оны бирлик кӱӱнле јӧмӧгӧн.

«Јасакберим ишле коштой слерге граждандардыҥ  јилбӱлерин ле тап-эриктерин корыыр сӱрекей јаан  молјулар салылган, слердиҥ шиҥжӱгерде экологияны корыырынаҥ ала улустыҥ јӱрӱмин ле су-кадыгын корыырына јетире кӧп тоолу сурактар туруп јат. Слердиҥ профессионал билгирлеригер ле кижи болгон кылык-јаҥыгар  једикпези јок болор учурлу, не дезе, кезикте прокуратураныҥ јаҥдары бистиҥ улуска чындыкты јартаар калганчы ижемји болуп јат» — деп, Герман Чепкин ајарган.

Бойыныҥ куучыныныҥ учында вице-спикер прокуратураныҥ ишчилерине су-кадык, турумкай ла једимдӱ иш, тургускан ончо пландары бӱдерин, јасакбузуштар канча ла кире астаарын кӱӱнзеген.

Јуунда тӧс јетирӱни Анатолий Богданчиков эткен. Оныҥ темдектегениле, 2020 јылдыҥ баштапкы јарымјылдыгында Алтай Республикада прокуратураныҥ органдарыныҥ ижи тергееде законностьтыҥ айалгазына, Россияныҥ президенти темдектеген тӧс ууламјыларга, РФ-тыҥ Генеральный прокуратуразыныҥ башкартузыныҥ тургускан амадуларына келиштире ӧткӧн лӧ прокурор шиҥжӱниҥ ижиниҥ чыҥдыйын бийиктедерине, граждандардыҥ конституциялык тап-эриктери бӱдерин јеткилдеерине, каршулу керектерди ле ӧскӧ дӧ јасакбузуштарды болдыртпазына ууландырылган.

Јасакты бускан 13 муҥнаҥ ажыра учуралдарды прокурорлор јартаган. Дисциплинарный каруузына 1500 јамылу кижи тургузылган, 400 кижи администрациялык каруузына тургузылган. Јаргыларга 1222 угузулар аткарылган, 182 јамылу кижиге јасакты бузарга јарабазы керегинде бичиктер ийилген, 48 шылу керек ачылган.

Сегис эл ӱлекерди («Демография», «Ӱредӱлик», «Экология», «Культура», «Јадар јер ле калаларда јадар айалга», «Су-кадыкты корыыры» , «Кичӱ ле орто аргачылык ла аргачылыкта таҥынаҥ баштаҥкайларды јӧмӧӧри», «Јеткер јок ло чыҥдый јолдор») бӱдӱрери аайынча иштер прокурорлордыҥ шиҥжӱзинде болгон.

Саду иш бӧлӱкте стационарный эмес садуныҥ јерлери кайда болорыныҥ схемаларын белетееринде ле јӧптӧӧринде, муниципалитеттердиҥ окылу сайттарында олорды јарлаарында ла јасактыҥ некелтелери аайынча бӱдӱреринде турушкан.

Дольщиктердиҥ тап-эриктерин бӱдӱрери прокурорлордыҥ јаантайын шиҥжӱзинде болгон ло бу аайынча эдилген иштер законностьтыҥ текши айалгазына јарамыкту камаанын јетирген.

Ведомствоныҥ шиҥжӱзинде анайда ок тынган кейдиҥ айалгазы, кату коммунал таштанчылар, јер алдыныҥ байлыктарын корыыры ла тузаланары, јерлик тындуларды корыыры, агашты тузаланары турат.

Јаан ајару экстремизмге ле терроризмге удурлажар сурактарга эдилген. Экстремизмниҥ ле терроризмниҥ темдектери бар јетирӱлерди СМИ-лерде ле Интернетте таркаткан учуралдар јӧптӧлгӧн ээжилер аайынча токтодылган.

Јуунда Алтай Республикада прокурор шиҥжӱни јарандырар ла тергееде законностьты ла јасак-ээжилерди бӱдӱрип јадарын тыҥыдар иш-керектер темдектелген.