«Јербойыныҥ албатызынаҥ кӧп неме камаанду…»

11.08.2020

Алтай Республиканыҥ государственный јасакчы јаҥынаҥ Федерация Совединде чыгартулу кижи Татьяна Гигель јашӧскӱримниҥ јондык кыймыгузыныҥ Роман Гордеевке башкарткан эрчимдӱлериле туштажу ӧткӱрген.

Туштажу ӧйинде јараш ар-бӱткениле тоозы јылдаҥ јылга там ла кӧптӧп јаткан айылчыларды кайкадып турган туулык республика экология јанынаҥ ару болоры учун бийик каруулу јӱрери јанынаҥ куучын ӧткӧн. Мында тӧс ајару улус бу сурак аайынча каруулу болорын тӧзӧӧрине эдилген.

Сенатор јиит активисттер экологиялык акциялар ӧткӱрериниҥ учуры јаан болгонын темдектеген. Оныҥ шӱӱлтезиле, јиит улус јерлерди сӱрее-чӧптӧҥ арутаарына ајару эдери кӧптӧп турганыныҥ учуры јаан. Јииттер республиканыҥ тӧс темдеги болуп турган Туу-Кайада «Су-кадыктыҥ» орык јолын, Майма сууныҥ јараттарын, туралардыҥ јанын сӱрее-чӧптӧҥ арутаары јанынаҥ иштер ӧткӱргенине ол аҥылу ајару эткен.

Сенатордыҥ айтканыла, ӧткӱрилген акциялар јаҥыс ла јашӧскӱримниҥ кыймыгузы ичинде эмес, је анайда ок калада јадып турган албаты-јон до ортодо экологиялык ууламјылу эрчимге камаанын јетирет. Олордыҥ баштаҥкайлары ајару јок артпай јат. Тергеениҥ тӧс калазында јадып турган улус, анайда ок айылчылар активисттерди јӧмӧп, кала ару ла јараш болорын јеткилдеерине болужын јетирет. Сенатордыҥ шӱӱлтезиле, республиканыҥ јиит активисттери «Јажыл патруль» деген текшироссиялык јондык организацияныҥ рейтингинде баштапкы ӱч јер алгандардыҥ тоозына киргени тегиндӱ учурал эмес.

«Онызына јашӧскӱримниҥ тӧрӧл јерине сӱӱжи, бистиҥ тергеениҥ кайкамчылу ар-бӱткенин чеберлеп алар кӱӱни камаанын јетирет. Бу бастыразы бистиҥ јиит активисттер озочыл јерлерде артар деген ижемји берет» — деп, парламентарий темдектеген.

Татьяна Гигель активисттерге каладагы ла республиканыҥ аймактарындагы олорго кураа јерлештеристи экологиялык акцияларда туружарына тартып алзын деп баштанган. Ол тоодо «Тирӱ агаш» деген ӱлекерде: бу ӱлекер јаш агаштар отургыскан јерлердиҥ кемин кӧптӧдӧрине ууландырылган ла баштапкы јыл ӧткӱрилип јаткан эмес. Јиит волонтерлор јаскыда Јыланду деп ӧзӧктӧ 0,2 гектар јерде 200 чаал отургызып, бистиҥ агаш байлыктарысты орныктырарына јакшынак јӧмӧлтӧ эткен деп, парламентарий айткан. Каланыҥ јииттериниҥ баштаҥкайын аймактардыҥ јииттери јӧмӧгӧни јаан учурлу. Калачылардаҥ тем алып, Чойдогы активисттер «Олимп» стадионды сӱрее-чӧптӧҥ арутаган. Оҥдой аймактыҥ јииттери јурт јерде јаткан улус ла республиканыҥ айылчылары токтоп амыраарын сӱӱп турган тоҥмок суучактарды, парковый зоналарды јакалай јерлерди сӱрее-чӧптӧҥ арутаган.

Активисттер тергеениҥ эҥ јараш јерлериниҥ бирӱзин — Чике-Таманныҥ боочызын куран айдыҥ 15-чи кӱнинде сӱрее-чӧптӧҥ арутаары аайынча акция ӧткӱрерге турганын сенатор јӧмӧгӧн. Оныҥ шӱӱлтезиле болзо, мындый керек-јарактар олордыҥ туружаачылары бистиҥ јерди сӱрее-чӧплӧ быртыдары јарабазы, туризмниҥ аҥылу јеринде экологиялык тӱбек-неме болбозын јеткилдеери керегинде тереҥ сананар арга берет. Экологияныҥ сурагына јаан ајару эдилип турганы јаҥыс ла јашӧскӱримниҥ кыймыгузыныҥ активисттеринде эмес, је анайда ок тегин де улуста тӧрӧл республиказыныҥ тыш бӱдӱжи јарамыкту болоры учун каруулу болор, не-немелерди јакшы јанындӧӧн кубултар керек деген сезим-оҥдомол тӧзӧйт.

«Кажы ла јурт — кижи тӧзӧгӧн тӧзӧмӧл, ол ару-чек болоры јӱк ле јербойыныҥ албатызынаҥ камаанду» — деп, парламентарий аҥылаган.

Сенатордыҥ туштажуныҥ туружаачыларына айтканыла, Федерация Совединиҥ башкартузыла ороондо «Эколята — ар-бӱткенниҥ јиит коручылдары» деген экологиялык ӱлекер ийде-кӱч алынат. Јуулган ченемелдеҥ кӧрзӧ, мындый ӱлекердиҥ шылтузында балдар јаштаҥ ала ар-бӱткенди корыырына ла чеберлеерине таскайт, олор бистиҥ Тӧрӧлистиҥ экологиялык айалгазы ару болоры учун каруулу болорын тӧзӧйт.

Анайда ок Татьяна Гигель туштажуныҥ туружаачыларын ороонныҥ экологиялык јасакбериминде јаҥыртуларла, оны јарандырары јанынаҥ кандый иштер ӧткӱрилип турганыла таныштырган.

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина