Алтайдын Чолмоны

Сибирь кышка белетенет

11.08.2020

Сибирьдиҥ жилищно-коммунальный комплексин соок ӧйдӧ иштеерине белетеер сурактарга учурлаган јуун Сибирь федерал округтыҥ тергеелериниҥ башкараачылары турушканыла ӧткӧн, ондо Алтай Республиканыҥ башчызы Олег Хорохордин турушкан. Јуунды РФ-тыҥ Президентиниҥ СФО-до чыдулалган кижизи Сергей Меняйло ӧткӱрген.

Јуунныҥ туружаачылары тургуза ӧйдӧ турган курч сурактарды ла 2020-2021 јылдардыҥ кӱс-кыш ӧйинде  бӱдӱретен иштерди шӱӱшкен.  Эрмек-куучында РФ-тыҥ Генеральный прокуратуразыныҥ Сибирь федерал округта  башкартузыныҥ јааны, СФО-ныҥ тергеелериниҥ башкараачылары, Ростехшиҥжӱниҥ башкартуларыныҥ јаандары, јеткилдеш эткен јаан организациялардыҥ башкараачылары турушкан.

Быјыл эпидемиялык айалгала колбой јылу берер ӧйликке белетениш јеҥил эмес ӧткӧнин Сергей Меняйло јуунды ачып тура темдектеген. Је соок ӧйгӧ белетенер иштердиҥ чыҥдыйын јабызатпазы ла ончо иштерди ӧйлӱ-ӧйинде бӱдӱрери јаан учурлу болгонын ол айткан.

«Сибирь федерал округты текши алар болзо, кышка белетениш график аайынча ӧдӱп јат, ондый да болзо, шиҥжӱ ӧткӱрген јаҥдар илезине чыгарган једикпестерди јаҥыс та тӱзедер эмес, айалганы текши јарандырар керек. Элдеҥ озо узак ӧйине аайлалбай турган сурактардыҥ учы-бажына чыгар, калаларда ла јурт јерлерде јаткан эл-јонды электричестволо, јылула, суула јеткилдеериниҥ чыҥдыйын бийиктедер керек» – деп, Сергей Меняйло темдектеген.

Тергеелик ле муниципал бюджеттердеҥ јеткилделген организациялар одыру-энергетический аргаларды тузаланганы учун јалды јӱс процентке тӧлӧӧрине једерин Россия Федерацияныҥ президенти  јакыганын Сергей Меняйло  јуунда угускан. «Тергеелик ле муниципал организациялардыҥ тӧлӱлери бӱткӱлинче тӧлӧлӧр учурлу. Керектӱ болзо, муниципалитеттерди ӱзеери аргаларла јеткилдеер керек» – деп, полпред айткан.

Энергетиканыҥ ла коммунал ээлемниҥ ајару некеген кезик объекттери кӱс-кыш ӧйдӧ иштеерге белен болоры аҥылу шиҥжӱде туруп јат. Хакасия Республиканыҥ Черногорск калазында котельныйларды ла јылу берер сетьтерди тузаланарыныҥ сурактары артканча, Сорск калада, Боградский, Ширинский, Аскизский райондордо турган курч сурактар чечилбеген.

Иркутский областьта 2019 јылда суу кӧпшигениниҥ тӱбегине алдырткан јерлерде – Тулун ла Нижнеудинск калаларда, Нижнеудинский ле Ташетский райондордо айалга ӱзеери ајару некейт. Кемеровский областьта Южно-Кузбасский ГРЭС-ти, Алтайский крайда Яровое каладагы ТЭЦ-ти кышкы ӧйдӧ иштеерине белетеер сурактарды шиҥжӱге алар керек.  Анайда ок 2019 јылда белен болгоныныҥ паспортторын албаган муниципал тӧзӧлмӧлӧр быјылгы јылда кышка канайда белетенгенин шиҥжӱде тудар керек.

Соок ӧйгӧ белетенер иштерди чыҥдый ла ӧйинде ӧткӱрерге ресурсоснабжающий организациялардыҥ акча-манады јеткилинче болор учурлу. Тузаланаачылардыҥ тӧлӱлери кӧптӧгӧни уур-кӱч сурак болгоны јуунда темдектелген. Россияныҥ Минэнергозыныҥ јетирӱлериле, быјыл кичӱ изӱ айда Сибирь федерал округта ончо бӧлӱк тузаланаачылардыҥ электроэнергия учун тӧлӱлериниҥ кеми 12,7 млрд салковой, газ учун  6,7 млрд салковой болгон.

Электроийдени тузаланганы учун тӧлӱлер Хакасия ла Тыва республикаларда, газ учун – Омский, Новосибирский ле Кемеровский областьтарда кӧптӧйт. «Бастыра кеминде иштеген јаҥдарга тӧлӱлерди јеткилдештиҥ ле садуныҥ организацияларыла база такып шиҥдеп кӧрӧр лӧ олорды тӧлӧӧри аайынча ончо керектӱ иштерди бӱдӱрер, анайда ок тӧлӱлӱ болгондорло иштеерине болуш јетирер керек» – деп, полпред айткан.

Олег Хорохордин Алтай Республика кӱс-кыш ӧйгӧ канайда белетенгени керегинде  јетирӱ эткен. Оныҥ айтканыла, тургуза ӧйдӧ тергееде ЖКХ-ныҥ объекттерин кышкы айалгаларда иштеерге: котельныйлар – 62%, јылула јеткилдеер сетьтер – 75%, сууӧткӱштер  65% белетелген. Ончо кӧргӱзӱлер Сибирь федерал округтыҥ планда темдектелген кӧргӱзӱлеринеҥ 5-10 процентке бийик.

Капитальный ремонт ӧткӱрерге пландалган тудумдарда эдилген иштиҥ айалгазы: котельныйларда –73%, јылыдар сетьтерде – 65%, суула јеткилдеер сетьтерде 65% иштер бӱткен. Котельныйларда капремонт ӧткӱргениниҥ кӧргӱзӱлери пландалганынаҥ 13% озолойт.

Кату одыруны белетеп алары аайынча, тургуза ӧйдӧ керектӱ одыруныҥ 87% бар, бу пландаган кӧргӱзӱлерди 22% акалайт. Суйук одыруны (мазутты) белетегени –127%.

Јылула, электроийделе, суула јеткилдеериниҥ тудумдарында капитальный ремонт ӧткӱрерге республикан бюджеттеҥ 2020 јылда 38,9 млн салковой чыгарылган.

ЖКХ-ныҥ объекттерин кышкы ӧйдӧ иштеерине белетеерин муниципал тӧзӧлмӧлӧрдиҥ ле келиштире министерстволордыҥ јаандары шиҥжӱде тударын ла бу аайынча јетирӱни неделе сайын эдерин Олег Хорохордин јакыган болгон.

Президенттиҥ јакыган иштерин ӧйинде ле толо бӱдӱрери јаан учурлу болгонын Сергей Меняйло јуунда айткан.