Тӱрктердиҥ алтыны

28.09.2020

Сыгын айдыҥ 24-чи кÿнинде Алтай Республиканыҥ Наjылыктыҥ туразында «Тÿрктердиҥ алтыны» деп адалган бежинчи юбилейлик тÿрк jашöскÿримниҥ Текшироссиялык форумыныҥ туружаачылары jуулгандарга пресс-конференция öткÿрдилер.

Текшироссиялык форум сыгын айдыҥ 16-чы кÿнинеҥ ала 20-чи кÿнине jетире Татарстан Республиканыҥ Казань калазында öткöн. Тÿрк jашöскÿримниҥ Текшироссиялык форумын албатылардыҥ керектери аайынча федерал агентство Татарстан Республиканыҥ башкарузыныҥ болужыла баштап öткÿрген. Форумныҥ тöс амадузы — јашöскÿримди культуралык колбулар ажыра албатылар ортодо наjылыкка тазыктырары. Арасей ичинде бу баштапкы ла эҥ jаан ÿредÿлик площадка. Мында jашöскÿрим тÿрк албатылардыҥ тÿÿкилик ле культуралык байлыктарын чеберлеери аайынча ÿредÿ алып, бой-бойлоры ортодо ченемелдериле ÿлежет. Анайда ок jаҥныҥ, культураныҥ, аргачылыктыҥ чыгартулу улузыла туштажулар öткÿрилет.

Форумда Арасейдиҥ 18 талазынаҥ 160 туружаачы болгон. Бистиҥ республиканаҥ форумга 8 jиит туружып jÿрген. Олор Горно-Алтайский государственный университеттиҥ ле Алтайский государственный университет-тиҥ студенттери: Айару Рыжкина, Диана Калташева, Алина Бедушева, Кÿн-Тана Кантырова, Карина Мандаева, Денис Арчаков, Анжела Емикеева ла Байрам Толкочоков. Олор ончозы Алтай Республиканыҥ Наjылыктыҥ туразы öткÿрген талдашту кöрӱ-конкурста турушкандар. Текши 20 угузу болгон, олордыҥ тоозынаҥ 10 jиит jеҥÿ алган ла 8 кижи jашöскÿримниҥ Текшироссиялык форумында турушкандар. Алтай Республиканыҥ Наjылыктыҥ туразы бу jииттерге форумга барып туружарга болушкан.

Арасейдиҥ ончо тÿрк тилдÿ калыктарыныҥ jииттери Татарстан jерине jуулыжып, тöрт кÿнниҥ туркунына jÿзÿн-башка мастер-класстарда, лекцияларда, практикалык иштерде турушкандар. Ончо иштер этнокультуралык ууламjылу болгон.

«Мен ГАГУ-ныҥ тюркология ла алтаистиканыҥ факультединде бежинчи курста ÿренедим. Бу мындый форумга экинчи катап турушкам. Форумдар меге сÿрекей бийик ийде, jарык кÿÿн-санаа берип jат. Бу öткöн форумда бистер, республиканаҥ барган балдар, jÿзÿн-башка бöлÿктерде иштегенис. Кажы ла биригÿ-командада башка-башка укту балдар туружар учурлу болгон, кажы ла албатынаҥ бир ле кижи. Айдарда, бистер ончобыс практикалык иштерде таҥынаҥ турушканыс. Мен турушкан иш «Социальный сетьтерде этнокультуралык ÿлекер-проекттерди орныктырары» болгон. Бис кöп-кöп эп-аргаларла таныжып, кöпти билип, ÿренип алдыбыс. Сÿрекей jилбилÿ ÿлекер-проект. Бÿгÿнги öйдиҥ некелтезине келижет. Ўлекер-проекти корып турарыста, бистиҥ биригÿ-команда баштапкы jер алган. Форумныҥ туружаачыларына бир де амыр отурар öй болбогон. Эртен тура 8 сааттаҥ ала эҥирдиҥ 10 саадына jетире бис ончобыс иште. Эҥ ле озо лекция, оноҥ практикалык иш. Тал-тÿштиҥ кийнинде мастер-класстар, оноҥ ойто ло ÿлекер-проекттерле иш. Бу тöрт кÿнниҥ туркунына алган ийде, билгирлер меге бир jылга jедер» — деп, Кÿн-Тана Кантырова айтты.

Республикабыстаҥ барган балдардыҥ кöп сабазы мындый форумда баштапкы катап турушкан эмтир. Олордыҥ бирÿзи Айару Рыжкина: «Мен баштапкы катап турушкам. Кöп-кöп jииттерле наjылажып алдым. Форумда ÿлекер-проекттерле иштеериниҥ тöс амадузы бирлик болорына ууландырылган болгон. Кажы ла кижи бойы таҥынаҥ кöрÿм-шÿÿлтелÿ, jе бир амаду тургузып, öмö-jöмö иштеери сÿрекей jилбилÿ болгон. Мен турушкан öмöлик-командада Чуваш, Кыргызстан jеринеҥ ле Москва каладаҥ балдар болгон. Бис бир кижидий биригип иштегенис меге сÿрекей тыҥ jараган».

База бир jилбилÿ ле солун ол Татарстанныҥ јаҥы библиотеказына jÿргенис деп, jииттер куучындадылар. «Библиотека jаан, jараш, эмдиги öйгö келижип турган кыптар бар. Бис форумга барып jадарыста, Алтай Республикадагы албатылар ортодогы политика ла jондык биригÿлерле колбу тудуп иштеер комитеттиҥ jааны Л. С. Варванец бичиктер берген болгон. Бис ол бичиктердиҥ бир канчазын бу öрöги адалган библиотекага сыйлап бердибис. Эмди бу библиотеканыҥ кычыраачылары Г. И. Чорос-Гуркинниҥ jайаандыгы, jондык ла политикалык ижи керегинде таныжып, Л. В. Кокышевтиҥ «Арина» деп романын алтай ла орус тилдерле кычырар аргалу» — деп, Диана Калташева айтты.

Jаан форумнаҥ бистиҥ jииттер эрчимдÿ туружып, jанып келдилер. Эмди олор ончо берилген билимдерди, ченемелдерди jÿрÿмде бÿдÿрер амадулу. Олорго бийик-бийик амадулар, jакшы ÿредÿ, jаҥы ачылталар ла jедимдер кÿÿнзеери артат.

Х. Тадина

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина