Президент шӱӱлтени јӧмӧгӧн

17.11.2020

Президент Владимир Путин вице-премьер Юрий Борисовтыҥ экономикалык ӧзӱминиҥ кеми јабыс тергеелердиҥ инвестициялык јилбиркедижин бийиктедери аайынча эп-аргалар керегинде шӱӱлтелерин јӧмӧгӧн. Бу керегинде интернет-ресурстарда јарлалган документтиҥ копиязы керелейт.

Куучын Борисовтыҥ 2020 јылдыҥ ӱлӱрген айыныҥ 27-чи кӱнинде государствоныҥ башчызыныҥ адына аткарган 9918п-П9 номерлӱ самаразы керегинде ӧдӧт. Ол самарада Путин «Јӧп» деген резолюция тургускан.

«Потребительдердиҥ электрический энергия учун тӧлӧп турган тӧлӧмирлериниҥ јаан ӱлӱзи электросете-вой организацияларга келижет – деп, самарада ай-дылган. – Бу ок ӧйдӧ экономикалык ӧзӱминиҥ кеми јабыс тергеелерде јаан промышленный потребитель-дердиҥ тоозын кӧптӧткӧни анда бар потребительдерге салынган бааны јабыстадар арга берер, электроэнер-гияны тузалу тузаланарын кӧптӧдӧри ажыра. Јӧмӧлтӧ керек болуп турган тергеелерде электроэнергияныҥ баазын јабызадарга Российский Федерацияныҥ смеж-ный субъекттеринде электрический энергияны јетире-ри аайынча бирлик тариф тургузарына кӧчӧр керек. Мындый алтам инвестиционный ӱлекер-проекттерди Российский Федерацияныҥ субъекттери аайынча теҥ-тай ӱлештирерине керектӱ конкурентный айалгалар тӧзӧӧрин јеткилдеер».

Юрий Борисовтыҥ темдектегениле, ороонныҥ бир кезек тергеелеринде, ол тоодо Алтай Республикада ла Алтайский крайда, тарифтерди аайлу-башту эдерин бириктиргени јакшы турулталарга экелер. Чоттомол-дор аайынча бу эп-арга республикада электроэнергия-ныҥ транспортировказына тарифтерди 45 процентке јабызадар арга берер, Алтайский крайда электроэнер-гияныҥ транспортировказына тарифтерди 4 процентке бийиктетсе.

«Јасакберим аайынча јӱк ле Российский Федерацияныҥ смежный субъекттериниҥ эҥ бийик јамылу улузыныҥ јарадузы бар болзо, тарифный зоналарды бириктирери керегинде јӧп алынар аргалу. Слер јӧбӧр берзер, бу иш Российский Федерацияныҥ субъекттериле ӧткӱрилер» — деп, документте айдылат. Ороонныҥ президентиниҥ резолюциязын ајаруга алза, тарифтерди тӧзӧӧр мындый эп-арга јӧмӧлтӧни алган деп айдарга јараар.

Электроэнергияга тариф бир канча немедеҥ турат – энергияныҥ оптовый баазы, транспортировкага чыгымдар, сбытовой надбавка ла инфраструктурный чыгымдар. Алтай Республикада «транспортировкага» текши тарифтиҥ кайда да 60 проценти келижет. Анайып, ол јабызадылган соҥында, потребительдерге конечный тариф јабызаар. Је чокум тоолор керегинде айдарга эмди эрте. Энергетический предприятиелерде айтканыла болзо, тарифтер, айса болзо, келер јылдыҥ экинчи јарымында јабызаар.

Ӧткӧн јылдыҥ кандык айында Олег Хорохордин Ал-тай Республиканыҥ башчызыныҥ молјуларын бӱдӱрее-чи болуп тура, баштапкы туштажуларыныҥ бирӱзин энергетиканыҥ министри Александр Новакла ӧткӱрген эди. «Бийик тарифтер јаҥыс ла јербойыныҥ эл-јоныныҥ тегин де калыҥ эмес кармандарына согуп турган эмес, је анайда ок кичӱ бизнести тумалайт. Бис тарифтерди јабызадар аргалар кӧрӧдис, эл-јонго кӧрӧ, аргачыларга ла юридический лицолорго ол бийик» —деп, Хорохордин ол тушта темдектеген эди. Новак каруузын јандырып тура, Минэнерго Алтай Республиканыҥ потребительдерине электроэнергияга тарифтерди јабызаткадый башка-башка эп-аргаларды шӱӱжерге белен деген. Бу ла сурак ӧткӧн јылдыҥ јайында Новак Горно-Алтайскка келип турарда, анайда ок республикан башкаруныҥ председатели президент Путинле туштажарда база кӧдӱрилген болгон.

Тарифтерди јабызадары – јаҥдардыҥ бӱдӱрерге јазанган баштапкы амадуларыныҥ бирӱзи. Је доку-менттер ле чоттомолдор белетеери, ол документтердиҥ федеральный ведомстволорды ӧдӧри – кӧп ӧй алатан иш. Јуукта Хорохордин ле «Россети Сибирьдиҥ» генеральный директоры Павел Акилин республикада энергосетевой комплекстиҥ ӧзӱми аайынча јуун ӧткӱрген. Анда тергеениҥ башчызы тарифти јабызадары аайынча иш улалат деп темдектеген. Павел Акилин «бастыра керектӱ озолондыра чоттомолдор бар» деген. Ол: «Шӱӱжӱлер эҥ бийик кеминде ӧдӱп турган» – деп темдектеген.

Алтай Республиканыҥ тарифтер аайынча комитеди Алтай Республикада ла Алтайский крайда тарифтерди аайлу-башту эдерин бириктиргени кандый турулталарга экелер аргалу болгонын мынайда айдат:

«Интернет-ресурстарда Российский Федерация-ныҥ президенти Владимир Путин вице-премьер Юрий Борисовтыҥ ороонныҥ смежный субъекттеринде элек-трический энергияны јетирери аайынча бирлик та-рифтер тургузары керегинде шӱӱлтезин јӧмӧгӧн деген солун таркадылган. Андый субъекттерге анайда ок Алтай Республика ла Алтайский край кирет.

РФ-тыҥ эки ле оноҥ до кӧп субъекттеринде бирлик тарифтер тургузар арга бары јасакберимде айдылга-нын Алтай Республиканыҥ тарифтер аайынча комите-ди јетирет. Оной эдерге эки смежный субъекттиҥ башчылары ортодо јӧптӧжӱ тургузылар учурлу. Коми-теттиҥ озолондыра чоттомолдоры аайынча Алтай Рес-публиканыҥ потребительдерине электроэнергияны јетиргени учун тариф 40 процентке јабызаар, Алтайский крайдыҥ потребительдерине 4,5 процентке бийиктеер эди. Бу ок ӧйдӧ Алтай Республиканыҥ потребительдерине электроэнергияныҥ адакы баазы 25 процентке јабызаар, Алтайский крайдыҥ потребительдерине 2 процентке бийиктеер».

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина