Мундустардыҥ оморкодузы

28.12.2020

Бу кӱндерде Горно-Алтайсктагы типография «Адалар ады ундылбас» деп јаҥы бичикти кепке базып чыгарды. Анда Ада-Тӧрӧл учун Улу јууда турушкан мундус сӧӧктӱ фронтовиктер керегинде фотојуруктарлу јетирӱлер ле эске алынышту статьялар јарлалган.

Бичиктиҥ тургузаачызы, мундустардыҥ јайзаҥы Эдуард Бабрашев Улу Јеҥӱниҥ 75 јылдыгына учурлай чыккан бу бичиктиҥ кире сӧзинде „Јууныҥ калапту јылдары экпинделип ыраап баратканын токтодып болбозыс. Јууда турушкандардыҥ тоозы јылдаҥ јылга астап ла јат. Бир уунда, олордыҥ ады-јолдоры энчиликте ле ӱргӱлјиге артып калар. Оныҥ учун мундустардыҥ отогынаҥ јуу-чакта турушкандардыҥ аттарын эзедип, бу јуунты-бичикке јууйла, келер ӱйелерге артыргызып салар амаду болгон.

Туулу Алтайдаҥ фронтко тӧртӧн эки муҥнаҥ ажыра кижи атанган болзо, олордыҥ ортозынаҥ ӱчинчи ӱлӱзине шыдары алтайлар бологон. Мундус сӧӧктӱ улустыҥ тоозы Алтайда јаан сӧӧктӧрдиҥ бирӱзине кирип тургажын, бистиҥ јууп алганыс теҥисте тамчыга бодолду. Је андый да болзо, бис бу бичикти таадаларыстыҥ ла акаларыстыҥ бала-барказы кычырып, олордыҥ ады-јолдорын ундыбай јӱрзин деп чырмайып чыгардыс.

Бу шӱӱлтени бистиҥ јаан эјебис Наталья Степановна Махалина (Чунжекова) кӧдӱргенине ого јаан быйанысты айдадыс. Алдында чыккан бичиктерди ширтеп, бедиренип, таныш-кӧрӱш мундус карындаштарга, кезиктерине јакылта да береле, бу агару ишти баштап, кӧндӱктиргенис. Бичикти јуурында ла чыгарарында јаан јӧмӧлтӧзин Россияныҥ Журналисттер биригӱзиниҥ турчызы Иннокентий Сергеевич Тенгереков јетирген. Ада-Тӧрӧл учун Улу јууда мундустар отогынаҥ кӧп улус турушкан. Кӧп саба ветерандардыҥ ады-јолдоры бичикке кирбей калганы эмеш ачымчылу.

Бичикке бала-барка јок јуучылдардыҥ ады-јолдоры база кирген. Фронтовиктердиҥ чаазындардыҥ ортозында чачылып, ајаруга алынбай артып калган документтери эмди де бар болордоҥ айабас. Олорды јууп, бичикке кийдирип, кепке базып чыгарар керек“ — деп бичип јат.

Јилбилӱ бичик јӱк ле јӱс экземпляр тиражла чыккан. Ол эл-јон, анчада ла мундустар ортодо јаан суруда болорында кандый да алаҥзыштар јок. Бичикти белетеер редкӱрееге Э. В. Бабрашев, Н. С. Махалина ла И. С. Тенгереков киргендер. Кезик јуучылдардыҥ портреттерин В. Тебеков ло Л.Сафронова јурагандар. Јуунтыда анайда ок Д. Бабрашеваныҥ јуругы тузаланылган.

П. Кабар

ТОП

«Гуркин» деген телекей: ачылталар ла јажыттар

Г.И. Гуркин ӱйи Мария Агафоновнала Оносто садында Атту-чуулу алтай јурукчы, политикалык ла јондык ишчи Григорий Иванович Чорос-Гуркинниҥ чыккан ӧйин ле јерин чокумдаган јаҥы документтер табылган. «ХХ чактыҥ башталарында Туулу Алтайда эҥ јарлу јон-политикалык ишчилердиҥ бирӱзи, јурукчы Григорий Иванович Чорос-Гуркин 1870 јылдыҥ чаган айыныҥ 12-чи кӱнинде Улалуда чыккан деп чотолот. Је Алтай Республиканыҥ Государстволык архивинде Улалудагы

«Јурукчыныҥ јуртын орныктырары – тӧс иш»

Јурукчыныҥ Оностогы јуртында Атту-чуулу алтай јурукчы, ады јарлу јондык ла политикалык ишчи Григорий Иванович Чорос-Гуркинниҥ чыкканынаҥ ала 155 јылдыгыла колбой тергеебисте кандый иштер темдектелгени керегинде Алтай Республиканыҥ А. В. Анохинниҥ адыла адалган Эл музейиниҥ директоры Римма ЕРКИНОВА куучындайт. – Г. И. Чорос-Гуркинниҥ юбилейине белетенери ле оныла колбой быјыл ӧткӱретен иштер керегинде Алтай Республиканыҥ башкарузыныҥ јакааны

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым