Алтайдын Чолмоны

Кандый да уур-кӱчтерди јеҥип чыгарга…

30.12.2020

2020 јыл калганчы он јылдыҥ эҥ кӱч јылы болгон деп айдар керек. Не дезе, быјыл коронавирустыҥ пандемиязы бастыра телекейге табарган ла бу јаман оорула тартыжуда баштапкы јерде медишчилер турган. Кайда ла чылап, олордыҥ ижи республикабыстыҥ кажы ла кижизине учурлу. Медишчилер эҥ јаан байлыктарды – улустыҥ јӱрӱмин ле су-кадыгын чеберлейт ле аргадайт.

Коронавирус југуш оору телекей ичинде таркап баштаарда ла тергеебистеги эмчиликтерде андый оорулу улусты эмдеер јерлер тӧзӧлгӧн. Бу јаан ченелтелӱ 2020 јылда тергеебиске государство кеминде јӧмӧлтӧ-болуш база јетирилген. Алтай Республиканыҥ эмчиликтерине коронавирус југуш оорула тартыжарына керектӱ јаҥы јазалдар келген. Медучреждениелерге мониторлор, кислородный концентраторлор, медишчилерге таҥынаҥ коруланарыныҥ эдимдери (медицинский маскалар, респираторлор, јаҥыс катап кийер хирургический халаттар, коруланарыныҥ јаҥыс катап кийер костюмдары, щитоктор ло перчаткалар), эмдер. Бу ууламјыга акча РФ-тыҥ башкарузыныҥ резервный фондынаҥ чыгарылган. Кислородный концентраторлор ковидту улусты эмдеерине сӱрекей керектӱ. Анайып, республиканыҥ госпитальдарында кислородко колболгон 184 орын, кислородту ла ИВЛ-ду 40 орын тӧзӧлгӧн. Канча муҥ ПЦР-тесттер алынган.

Бу кӱч ӧйдӧ коронавирусту улусты эмдеп турган медишчилерге ӱзеери тӧлӧмир акча тӧлӧлӧт. Ӱзеери јазалдар ла техникадаҥ башка тӱрген болуштыҥ кӧлӱктери алынат.

Алтайга Россияныҥ су-кадыкты корыыры аайынча  министерствозынаҥ врачтардыҥ бригадалары келип, бу јаман јоболло тартыжарында болушкан, ченемелдериле ӱлешкен.

Республикан эмчиликтиҥ поликлиниказында корона-вирус југуш оорула колбулу сурактар аайынча Колл-центр иштеп баштаган.

Медицинский колледжтиҥ студенттери Горно-Алтайсктыҥ медишчилерине болушкан. Јӱске јуук студенттер Горно-Алтайсктыҥ медицинский учреждениелериниҥ ижинде туружат. Анайда ок тӧртинчи курстыҥ студенттери су-кадыкты корыырыныҥ аймактардагы учреждениелеринде база иштейт.

Коронавирус југуш ооруныҥ профилактиказына керектӱ комбинированный векторный вакцина тергееге келген. Вакцинация бойлоры кӱӱнзеген улуска тургузылат. Коронавирус југуш оорудаҥ прививканы озо ло баштап чочыдуныҥ зоназында иштеп турган медишчилер – тӱрген болуштыҥ, поликлиникалардыҥ, инфекционный госпитальдардыҥ ишчилери алат.

2020 јыл кандый да кӱч јыл болгон болзо, медучреждениелердиҥ материально-технический тӧзӧлгӧзи тыҥыдылат – јурттарда 16 фельдшерско-акушерский пункт тудар ла олорды керектӱ јазалдарла јеткилдеер иштер учына једип келген. Анайда ок республикан эмчиликте балдардыҥ хирургический комплексиниҥ јаҥы улантызын тудар иштер база учына једип барат.

Ӱзеери медицинский кадрларды јилбиркедер ле ыраак јурттарда иштеп турган медишчилерди јӧмӧӧр иш, араайынаҥ да болзо, эдилип јат.

Ӧдӱп јаткан јылда республикан эмчиликке јаҥы јазалдар, ол тоодо јаҥы нейронавигационный система, С-дугалу рентгтен аппарат, компьютерный томограф, гистологический ле иммуногистохимический диагностиканыҥ роботизи-рованный системазы алынган. Паллиативный болушты ӧскӱрериниҥ программазы аайынча Кӧксуу-Оозы аймактыҥ эмчилигине кӧп арга-функциялу электрический орын,  Оҥдой аймактыҥ эмчилигине ӧкпӧниҥ искусственный вентиляциязын эдер јаҥы аппарат алынган. Иогачтагы врачебный амбулаторияга јаҥы стоматологический јазал табыштырылган.

Јаҥар айдыҥ 15-чи кӱнинде Алтай Республиканыҥ башкарузы су-кадыкты корыырыныҥ баштамы бӧлӱгин јаҥыртарыныҥ 2021-2025 јылдарга программазын јӧптӧгӧн. Мындый јаҥыртуныҥ тӧс учуры – ас тоолу улус јадып турган јурттарда, ыраак јурттарда медициналык јеткилдеш улуска једимдӱ болорын, оорулардыҥ профилактиказын тыҥыдары, анайда ок су-кадыктыҥ пациентоориентированный системазын тӧзӧӧри болуп јат. Бу амадуларга бюджетте текшилей 947 миллион салковой темдектелген: 926 миллионы федерал ла 21 миллионы республикан бюджеттердеҥ.

Баштамы медико-санитарный болушты јеткилдеерге,  Јаҥыртуныҥ программазына су-кадыкты корыырыныҥ объекттерин тудары, јаҥыртары ла капитальный ремонтын ӧткӱрери, медициналык јазалдар, транспорт алары аайынча керек-јарактар кийдирилген.

Кадровый аргаларды чеберлеериле, ӧскӱрериле, олордыҥ профессионал кемин бийиктедериле колбулу иштер ӧдӧт.

Бу программа аайынча медицинаныҥ 34 организациязы тудулар. Ол тоодо 2 поликлиника, участковый 2 эмчилик, 30 ФАП. Ӱч медучреждениеде капитальный јазал иштер ӧдӧри темдектелет. Анайда ок кӧп тоолу медицинский јазалдар алары темдектелет.

2020 јылда Туулу Алтайдыҥ эл-јонына Москваныҥ врачтарынаҥ Интернет ажыра консультациялар берер иш база улалган.

«Цифровая экономика» нацӱлекер аайынча республикада јонјӱрӱмдик учурлу 87 объект, ол тоодо кезик јурттардагы ФАП-тар Интернетке колболгон.

2020 јыл јаан ченелтелердиҥ јылы болды деп айдар керек. Андый да болзо, јӱрӱм улалат ла тергеебисте су-кадыкты корыырыныҥ бӧлӱги темдектеп алган иштерин јӱрӱмде бӱдӱрет. Медишчилерге су-кадык, турумкай болзын деп кӱӱнзейдис.