Јашӧскӱримниҥ сурактары шӱӱжилген

22.03.2021

Республикан парламентте јашӧскӱримниҥ государственный политиказы јӱрӱмде канайда бӱдӱп турганын шӱӱшкендер.

Тулаан айдыҥ 17-чи кӱнинде Алтай Республиканыҥ Эл Курултайыныҥ туризмниҥ ӧзӱми, аргачылык, спорт ло јашӧскӱрим политика аайынча комитединиҥ баштаҥкайыла «Алтай Республикада јашӧскӱримниҥ государственный политиказы јӱрӱмде канайда бӱдӱп турганы: сурактары ла ӧзӱминиҥ аргалары» деген темага учурлай тегерик стол ӧткӧн. Јуунды ачып тура, Эл Курултайдыҥ председатели Артур Кохоев јашӧскӱрим политиканыҥ сурактары государственный строительстводо јаантайын јаан учурлу јерлерде турганын, бӱгӱн де олор бойыныҥ учурын јылыйтпаганын темдектеген.

Спикердиҥ айтканыла, Алтай Республикада јашӧскӱримниҥ государственный политиказы јӱрӱмде канайда бӱдӱп турганыныҥ сурактары учурлу ла ӧйинде шӱӱжилип јат. Республикабыста јашӧскӱрим јондыктыҥ эҥ эрчимдӱ ӱйелериниҥ бирӱзи болуп артат. Оныҥ чыгартулу улузы кӧп тоолу конкурстарда, школдордыҥ ла студенттердиҥ олимпиадаларында, спорт маргаандарда ла федерал кеминде ӧдӱп турган оноҥ до ӧскӧ керек-јарактарда јакшынак турулталар кӧргӱзет.

«Јашӧскӱрим политиканы мынаҥ да ары јарандырарга бу бӧлӱктеги јасакберимниҥ ӧзӱми керек. Јасактар белетеп турган јаҥ болуп тура, бис јашӧскӱримге тап-эрик, экономикалык ла тӧзӧмӧл айалгалар тӧзӧӧринде ле ол айалгаларды тыҥыдарында, јашӧскӱримди бойын бу јӱрӱмде табарында болужар учурлу» – деп, ол темдектеген.

Артур Кохоев бу тегерик стол туружаачыларына ченемелиле ӱлежер арга берер ле олор Алтай Республикада јашӧскӱрим политиканы ӧскӱреринде бирлик тӧзӧлгӧлӱ шӱӱлтеге келер деп иженгенин айткан.

АР-дыҥ Эл Курултайыныҥ туризмниҥ ӧзӱми, аргачылык, спорт ло јашӧскӱрим политика аайынча комитединиҥ председатели Сергей Тимошенский тегерик столдыҥ туружаачыларына баштанып тура, бу туштажу республика ичинде јашӧскӱрим политика бӧлӱгинде иштеп турган башка-башка государственный ла јондык структуралар канайда ӧмӧ-јӧмӧ иштеерин шӱӱжер, јашӧскӱрим политика керегинде јасактыҥ ӱлекерин белетеер, ченемелдериле ӱлежер, тергеебисте јашӧскӱрим политиканы ӧскӱрерге кандый јаҥы аргалар табар керек деген амадула ӧткӱрилгенин темдектеген.

АР-дыҥ ӱредӱ ле билим аайынча министри Ольга Саврасова «Алтай Республиканыҥ јашӧскӱрим политиказы керегинде» республикан јасактыҥ ӱлекерин белетеери керегинде» сурак аайынча куучын айдып тура, ајаруны президент В. В. Путинниҥ 2020 јылдыҥ јаҥар айыныҥ 30-чы кӱнинде кол салган «РФ-тыҥ јашӧскӱрим политиказы керегинде» федерал јасакка эткен. Мыныла колбой ол јашӧскӱрим политика керегинде республикан јасактыҥ ӱлекерин белетеерине токтогон.

Спикер Артур Кохоевтиҥ темдектегениле, бистиҥ тергееде јиит улустыҥ тоозы бӱгӱн 57 муҥ – эл-јоныстыҥ тӧртинчи ӱлӱзи. Оныҥ учун республикан јасакта јаҥыс ла «јашӧскӱрим политика» деген терминология ла оҥдомол болор учурлу эмес, је анайда ок ондор муҥ јиит улусты республикабыстыҥ јӱрӱминиҥ бастыра бӧлӱктерине канайда јилбиркедер деген сурактарга каруулар болор учурлу. Олорго бу јӱрӱмде бойын табар аргалар берери – бу амадуны бӱдӱрери аайынча јасак белетеечилер иштеер учурлу.

Алтай Республиканыҥ јашӧскӱриминиҥ «Юный лидер» деп тергеелик јондык биригӱзиниҥ бӱдӱреечи директоры Галина Ахламенок јашӧскӱримниҥ бойын башкарынар органдарыныҥ јарамыкту ижин тӧзӧӧрине керектӱ айалгалардыҥ бирӱзи болуп турган јашӧскӱримди лидер болорына белетеери керегинде куучындаган.

«Шабалин аймак» муниципал тӧзӧлмӧниҥ администрациязында јашӧскӱрим политика аайынча баш специалист, АР-дыҥ Эл Курултайындагы јашӧскӱрим парламенттиҥ турчызы Алена Казанцева Алтай Республиканыҥ муниципалитеттеринде јашӧскӱримниҥ сурактары керегинде айткан. Оныҥ темдектегениле, Шабалин аймакта 14 јаштаҥ ала 35 јашка јетире 3118 кижи јуртайт. Муниципал тӧзӧлмӧниҥ башчызындагы јашӧскӱримниҥ соведи иштейт, ол 2019 јылда тӧзӧлгӧн. Советтиҥ активине аймактыҥ башка-башка бӧлӱктеринеҥ 27 кижи кирет. Јашӧскӱримле иш культураныҥ, ӱредӱниҥ учреждениелериле, јажы эр кемине јеткелектердиҥ керектери аайынча камысла ӧмӧ-јӧмӧ ӧдӧт.

«Јурт јеезелердиҥ јаандары јашӧскӱримле јазап иштебей турганын темдектеер керек. Јурт јеезелердиҥ јонјӱрӱм-экономикалык сурактарыныҥ аайына чыгарында јашӧскӱрим коомой јилбиркедилет. Олор башка-башка камыстардыҥ, предприятиелерде ле учреждениелерде јондык биригӱлердиҥ, јурт јеезелердиҥ администрацияларыныҥ ижинде эрчимдӱ туружар аргалу. Јурт јеезелердиҥ бюджеттеринде јашӧскӱримле иштеерине акча салынбайт деп айдарга јараар. Кадрлар једишпей турганы, ишјалдыҥ кеми јабыс болгоны ла узын бийиктедер курстар јок болгоны иле кӧрӱнет» – деп, ол айткан.

«Алтай Республикада јашӧскӱрим политика бӧлӱгинде структуралардыҥ ӧмӧ-јӧмӧ ижи: сурактар ла олордыҥ аайына чыккадый јолдор керегинде» сурак шӱӱжилерде, бойыныҥ шӱӱлтезиле ГАГУ-ныҥ таскаду иш аайынча башкартузыныҥ јааны Ирина Баскакова ӱлешкен. Ол бистиҥ тергееде јашӧскӱрим политиканы јарамыкту ӧткӱргедий тӱп-шӱӱлтелерин айткан. Докладчик јашӧскӱрим политика аайынча курч сурактар шӱӱжер тушта текши координация, јашӧскӱрим аайынча аналитический кӧргӱзӱлер јок болгонына ајару эткен.

Депутат Сергей Кухтуеков республиканыҥ јашӧскӱрими ортодо социологический шиҥжӱ ӧткӱрер керек ле ол керегинде тегерик столдыҥ резолюциязына бичиир керек деген шӱӱлте эткен.

Каланыҥ администрациязыныҥ культура, спорт ло јашӧскӱрим политика аайынча башкартузыныҥ консультанты Анжелика Хабарова Горно-Алтайск калада јашӧскӱримниҥ политиказыла колбулу иштер канайда ӧдӱп турганы керегинде куучындаган. Оныҥ темдектегениле, башкарту ажыра сӱреен кӧп керек-јарактар ӧдӧт лӧ быјыл ајару иштердиҥ тоозына эмес, чыҥдыйына эдилер.

АР-дыҥ Эл Курултайындагы јашӧскӱримниҥ парламентиниҥ председатели «Алтай Республикада јашӧскӱримниҥ бойы башкарынары керегинде» доклад эткен. Ол јашӧскӱримниҥ парламентиниҥ ижи керегинде элбеде айткан. Алена Кудачинова муниципал тӧзӧлмӧлӧрдиҥ башкараачыларына муниципал тӧзӧлмӧлӧрдӧ јашӧскӱримниҥ советтериниҥ тоозынаҥ јашӧскӱримниҥ парламентинде иштейтен кандидаттарды адап турзын деген. Оныҥ бодогоныла, мындый алтам муниципал тӧзӧлмӧлӧрдӧ јашӧскӱримниҥ эрчимин бийиктедер. Јашӧскӱримниҥ лидериниҥ шӱӱлтезиле, муниципал тӧзӧлмӧлӧрдӧги јашӧскӱримниҥ советтерине јашӧскӱрим политиканыҥ сурактары аайынча јуундар ӧткӱрер ле консультациялар берер тап-эрик берер керек. Мынайып, јашӧскӱрим советтердиҥ имиджи бийиктеер эди.

Сергей Кухтуеков јашӧскӱримниҥ парламентин тӧзӧӧринде кандидаттарды талдаар системаны јаҥыдаҥ кӧрӧр керек деген шӱӱлте эткен. Оныҥ айтканыла, бу система ачык ла конкурентный болор учурлу. Парламентарийдиҥ шӱӱлтезиле, ол Алтай Республиканыҥ депутаттарыныҥ талдаштарына тӱҥейлеш болор учурлу.

Јашӧскӱримниҥ «Российские студенческие отряды» деп текшироссиялык јондык организациязыныҥ тергеелик бӧлӱгиниҥ башкараачызы Виталий Тонгуров тергеебисте студенческий отрядтардыҥ ӧзӱми керегинде куучындаган. Куучын ӧйинде Ирина Баскакова республиканыҥ јеринде турган турбазаларда кӧп лӧ сабада ӧскӧ тергеелердеҥ келип турган студотрядтар иштеп турганын темдектеген. Бу ок ӧйдӧ ГАГУ-ныҥ ла јербойындагы колледжтердиҥ студенттерине ӧскӧ тергеелердеги студотрядтарда иштеерге келижет. Бу сурактыҥ аайына чыгар керек.

Депутат Сергей Тимошенский Ирина Баскакованыҥ айтканын јӧмӧжип, бис озо ло баштап бойыстыҥ студенттеристи ишле јеткилдеер учурлу деген. Ол бу ууламјыда ӧскӧ тергеелердиҥ ченемелин шиҥдезин деген.

Туштажуныҥ туружаачылары анайда ок ӧскӧ дӧ кӧрӱм-шӱӱлтелериле ӱлешкендер. Депутат Юрий Суртаев јурт јердиҥ јашӧскӱримин бириктирер амадула Чамал аймакта спартакиада ӧткӱректер деген шӱӱлтезин айткан. Алена Казанцева, Айдар Мызин ле ӧскӧ дӧ парламентарийлер јашӧскӱрим политиканы јарандырары аайынча шӱӱлтелерин база айткан.

Тегерик столдыҥ ижиниҥ учында јашӧскӱрим политикага јарамыкту болгодый тӱп-шӱӱлтелер јарадылган.

АР-дыҥ Эл Курултайыныҥ пресс-службазы

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина