Черӱге аткарары башталды

19.04.2021

Кандык айдыҥ 15-чи кӱнинде Алтай Республиканыҥ јуучыл комиссариадында пресс-конференция ӧткӧн. Анда АР-дыҥ башкарузыныҥ председателиниҥ баштапкы ордынчызы Эжер Ялбаков, тергеениҥ јуучыл комиссары Олег Денисенко ло јуучыл комиссариаттыҥ ӧскӧ дӧ ишчилери турушкан.

Пресс-конференцияда айдылганыла болзо, 1998 јылдыҥ тулаан айыныҥ 28-чи кӱнинде јӧптӧлгӧн «Јуучыл молју ла јуучыл служба керегинде» 53 номерлӱ федерал јасактыҥ некелтелери, РФ-тыҥ президентиниҥ 2021 јылдыҥ тулаан айыныҥ 29-чы кӱнинде јӧптӧгӧн 186 номерлӱ јарлыгы, Россия Федерацияныҥ башкарузыныҥ 2006 јылдыҥ кӱчӱрген айыныҥ 11-чи кӱнинде јӧптӧгӧн «Россия Федерацияныҥ граждандарын јуучыл службага аткарары аайынча ээжи керегинде» 663 номерлӱ јакааны ла Россияныҥ коруланарыныҥ министриниҥ 2021 јылдыҥ тулаан айыныҥ 29-чы кӱнинде јӧптӧгӧн «Кандык-јаан изӱ айларда РФ-тыҥ граждандарын јуучыл службага аткарары керегинде» 180-чи номерлӱ јакарузы аайынча 2021 јылдыҥ кандык айыныҥ баштапкы кӱнинеҥ ала јаан изӱ айыныҥ 15-чи кӱнине јетире јииттерди черӱге аткаратан јаскы иштер ӧдӧр.

Тургузылган јакылтаны бӱдӱрер амадула АР-дыҥ башчызыныҥ, башкарузыныҥ председателиниҥ 2020 јылдыҥ тулаан айыныҥ 5-чи кӱнинде јӧптӧгӧн 89-РГ номерлӱ јакааны аайынча призывной 12 камыс тӧзӧлгӧн. Јуучыл комиссариаттардыҥ ишчилери черӱге барар уулдарды шиҥдеер иштерди 2021 јылдыҥ тулаан айыныҥ 20-чи кӱнине јетире ӧткӱрип салган. Тургуза ӧйдӧ черӱге алар камыстардыҥ јуундарында кӧрӱлетен 1500-ке јуук призывник белетелген. Јииттерди черӱге аткарары 2021 јылдыҥ кандык айыныҥ экинчи јарымынаҥ ала јаан изӱ айыныҥ 15-чи кӱнине јетире ӧдӧри темдектелген. Черӱге кайда да 360-наҥ кӧп јиитти ле тискинчиниҥ «С» категориялу кере-бичиги бар 70 тискинчи алары темдектелет.

Черӱге баратан граждандардыҥ бастыразы профессионал психологический талдаштыҥ керек-јарактарын ӧдӧр. Призывниктердиҥ морально-деловой деген кылык-јаҥын тереҥжиде шиҥдеер амадула психодиагностика јаҥы эп-аргала ӧдӧр. Мынызы, алган турулталарды тузаланып, призывниктерди келишкедий черӱлерге аткарарга ла нак јуучыл ӧмӧликтер тӧзӧӧргӧ камаанын јетирер.

Коронавирус југуш ооруныҥ таркаарын болдыртпас айалгада, 2021 јылдыҥ јас ӧйинде граждандарды јуучыл службага аткарары аайынча тургузулган јакылтаны, анайда ок јас ӧйинде черӱге аткарарга специалист-тискинчилерди белетеер јакылтаны бӱдӱрер амадула мындый керек-јарактар ӧткӱрилген:

—АР-дыҥ башчызы, башкарузыныҥ председатели 2021 јылдыҥ кандык айыныҥ 7-чи кӱнинде Алтай Республиканыҥ јуучыл комиссарыныҥ јуучыл ишчилер, гражданский персонал ла олордыҥ билелериниҥ турчылары ортодо коронавирус југуш оору табыларын ла таркаарын болдыртпазы аайынча јӧбине кол салган;

—Алтай Республиканыҥ јуучыл комиссариаттарында коронавирус југуш оору табыларын ла таркаарын болдыртпазы аайынча ӧткӱретен керек-јарактар темдектелген;

—Алтай Республиканыҥ јуучыл комиссариаттарында, Алтай Республиканыҥ муниципал тӧзӧлмӧлӧринде ле сборлор ӧдӧр пункттарында эпидемияны болдыртпайтан иштерди ӧткӱрери јеткилделген.

Граждандарды јуучыл службага аткаратан керек-јарактарды ӧткӱрер тушта 2020 јылда јииттерди черӱге аткарар јаскы ла кӱски кампаниялар ӧдӧр ӧйдӧ алынган ченемелге тайанып, Јуучыл Ийделерге коронавирус југуш ооруныҥ кирерин болдыртпас эп-аргалар тузаланылар. 2020 јылда тергеебистеҥ черӱге аткарылган уулдар ортодо коронавирус оору болгон бир де учурал темдектелбеген эди.

Бастыра призывниктер ле јуучыл бӧлӱктердиҥ чыгартулу улузы Алтай Республиканыҥ сборный пунктында коронавируска тест ӧдӧр. Бу амадула республиканыҥ јуучыл комиссариадына 1900 тест-система экелгендер. Алтай Республиканыҥ јуучыл комиссариаттары призывниктерге керектӱ медицинский маскаларла (32 муҥ), антисептиктерле, бир катап кийер бахилаларла толо јеткилделген. Медицинский маскалар черӱге аткарып јаткан уулдардыҥ муниципал тӧзӧлмӧниҥ јуучыл комиссариадыныҥ черӱге јуунадар пунктынаҥ ала черӱде туратан јуучыл бӧлӱкке јетире јолго једер, кӱнинде ӱч катап солып кийерге.

Призывниктер муниципал тӧзӧлмӧ-лӧрдиҥ јуучыл комиссариаттарыныҥ черӱге јуунадар пункттарынаҥ ала башка транспортло јетирилер. Олорды тартатан транспорттыҥ бастыразында аҥылу дезинфекционный иштер ӧдӧр. Анайда ок јииттерди черӱге башка колболгон вагондордо ло јуучыл-транспортный ла гражданский авиацияныҥ башка рейстериле апарар. Олор черӱге аткарар ла јуур пункттарда, анайда ок јолой до ӧскӧ улусла тушташпас. Темир јолдыҥ вокзалдарында ла аэродромдордо призывниктерге аҥылу јерлер чыгарылар — ӧскӧ пассажирлерле јолугышпазын деп.

Черӱге аткарып јаткан јииттердиҥ бастыразы ла изӱ аш-курсакла, кийим-тудумла јеткилделет. Анайда ок олорго сим-карталар, банковский карталар берилет. Јуучыл эшелонло барып јаткандарды вагон-ресторанда азырагылайт. Алтай Республиканыҥ јуучыл комиссариаттарыныҥ черӱге аткарып јаткан јииттерле иштеп турган ишчилери јаҥы коронавирус југуш оорудаҥ вакцинация тургустырган эмезе антителаларлу болуп јат. Јуучыл бӧлӱкке келген соҥында, јииттер эки неделениҥ туркунына карантинде болор.

Черӱге аткарып јаткан јииттердиҥ су-кадыгы керегинде айдар болзо, калганчы јылдарда кӧстиҥ, сӧӧк-ӱйелердиҥ оорулары темдектелет. Мынызы смартфонныҥ, гаджеттердиҥ салтары деп айдар керек. Оныҥ да учун черӱге барар јииттерге спортло тазыктырынзын деп кӱӱнзеери артат. Спортло тазыктырынган соҥында, черӱде де, тегин јӱрӱмде де јеҥил болор. Тергеебистеҥ черӱге барып турган јииттердиҥ текши су-кадыгыныҥ кеми, ол ло јаан калаларлу тергеелердиҥ призывниктерине кӧрӧ, јакшы деп темдектелет.

Пресс-конференцияда анайда ок черӱге барарынаҥ качып турган граждандар (уклонисттер) керегинде база айдылган. Былтыр ондыйлардыҥ тоозы ӱч кижи болгон. Олор ӱч катаптаҥ повестка-бичикти алган, је черӱге барарынаҥ качат. Бӱгӱнги кӱнде кӧп тоолу иштерге черӱде болбогон улусты албай турганын ајаруга алар керек. Мыны билер јииттер черӱге бойлоры кӱӱнзеп барат.

2021 јылдыҥ кандык айыныҥ 6-чы кӱнинде черӱге аткарар республикан камыстыҥ јууны ӧткӧн. Анда республиканыҥ јуучыл комиссариаттарыныҥ черӱге аткарып јаткан јииттерле иштеп турган ишчилери ортодо бу ооруныҥ табыларын ла таркаарын болдыртпазы, черӱге аткарар иштердеҥ качып турган граждандарды бедиреери аайынча сурактар, анайда ок призывниктерди јуунадар пунктта коронавирус југуш оору табылган соҥында, андый улусты јаттыргызатан кып чыгарары керегинде сурак кӧрӱлген. Алтай Республиканыҥ су-кадыкты корыыр министерствозы коронавирус табылган призывниктерге башка медициналык бокстор белетеген.

Алтай Республиканыҥ јуучыл комиссариадыныҥ гражданский ишчи-лериниҥ јииттерди черӱге аткарар кампания ӧйинде ижиниҥ тӧс амадузы призывниктердиҥ, Россияныҥ Јуучыл Ийделериниҥ служащийлериниҥ ле гражданский ишчилериниҥ јӱрӱмин ле су-кадыгын чеберлеери болуп јат.

К. ЯШЕВ

В СУХОВТЫҤ фотојуруктары

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина