Орчылаҥла тил тудаачы јурукчы

13.05.2021

Алтай Республиканыҥ культура аайынча министерствозыныҥ актовый залында кандык айдыҥ 29-чы кӱнинде јурукчы, Россияныҥ Јурукчылар биригӱзиниҥ турчызы Владимир Ельниковтыҥ ла архитектор, јурукчы-график Павел Ойношевтиҥ јайаан иштериниҥ кӧрӱзи ачылды.

Солун кӧрӱниҥ ачылтазында тергеениҥ, онойдо ок Новосибирсктиҥ јурукчылары, культураныҥ ла санаттыҥ Г. И. Чорос-Гуркинниҥ адыла адалган колледжиниҥ ӱренеечилери, ӱредӱчилери, культура аайынча министерствоныҥ ла калык јайаандыгыныҥ тӧс јериниҥ ишчилери ле ӧскӧ дӧ кӧрӧӧчилер эрчимдӱ туруштылар.

Кӧрӱге эки јурукчыныҥ јуруктары тургузылганы тегиндӱ эмес деп айдарга јараар. Јурукчы
В. Ельниковтыҥ кӧрӱге тургускан эки јуругында — Чуйдыҥ ла Курайдыҥ куулгазын чӧрчӧк ошкош ар-бӱткени, баатыр кептӱ кырларга курчаткан учы-куйузы јок элбек чӧлдӧри.

Таҥынаҥ бойы јурукчыныҥ јаан ла јилбилӱ јолынак чыккан П. Ойношевтиҥ јуруктарында албатыныҥ јаҥжыгулары, јаҥдаган јаҥы, кай чӧрчӧктӧрдиҥ тизӱ јуруктары, айлаткыш ӱредӱзи ле о. ӧ. Эки јурукчы бойыныҥ иштеринде телекейдиҥ башка-башка јандарын кӧргӱзет.

Павел Ойношевтиҥ јуруктарында алкы бойыныҥ телекейге кӧрӱми, кӱӱн-санаазы, шӱӱлтези. Кандый да ӧйдӧ јурукчыныҥ кӧксине конгон ой-санаага ол саҥ башка чийӱчектердиҥ болужыла јӱрӱм, ийде, тыныш берет. Эмезе ол эбире телекейдиҥ, бӱгӱнги, ӧткӧн лӧ келер ӧйдиҥ учурын, јажыдын ачарга ченежет. Телекейдиҥ кӧскӧ кӧрӱнбес, кӧс јетпес јаныныҥ, база ӧскӧ телекейдиҥ эжигин ачып, бозогозын алтаар амадулу.

Јурукчы бойы ӱредӱзиле, ижиле архитектор, оныҥ да учун јуруктары јеҥил, ару. Байа јайаандык ижи чике бажында ойын кептӱ, оныҥ дезе јолы кӧндӱгип, јайаан ууламјыла барат.

Кӧрӱниҥ ачылтазында Россия Федерацияныҥ нерелӱ јурукчызы Сергей Дыков Павел Ойношевтиҥ јайаандык ижи, јуруктары јанынаҥ элбеде, тереҥжиде айтты. Ол јурукчыныҥ ижиниҥ ууламјызы, аайы, мары, учуры јанынаҥ јартамал этти. Онойдо ок совет јурукчылардыҥ, поэттердиҥ јайаандыгы ажыра
П. Ойношевтиҥ ижиниҥ учурын лапту јакшы јартады. Бу кӧрӱде турушкан колледжтиҥ ӱренеечилерине сӱрекей тузалу туштажу болды. Мында олор
В. Ельниковтыҥ, П. Ойношевтиҥ, С. Дыковтыҥ куучын-эрмектерин укканы сӱреен јакшы. Келер ӧйдиҥ јурукчыларына мындый мастер-класстар сӧс јогынаҥ керектӱ ине.

Кӧрӧӧчилерди ӱч кӧрӱле танышкан деп айдарга јараар. Нениҥ учун дезе мында эки кӧрӱге ӱзеери Павел Петровичтиҥ јураган јуруктарыла кееркедилген бичиктердиҥ кӧрӱзи база тургузылган. Албаты јайаандыгыныҥ тӧс јериниҥ (јетирӱлик-издательский бӧлӱгиниҥ јааны Василий Ойношев) белетеп чыгарган алтай-орус тилдерле бичиктерине кӧп јылдардыҥ туркунына јурукчы-кееркедеечи П. Ойношев јуруктарын јурап јат. Кӧрӱде, темдектезе, «Алтайлардыҥ јаҥжыккан культуразында этикет», «Кӱнтизӱниҥ байрамдары ла чӱм-јаҥдары: тӱӱки ле эмдиги ӧй», оноҥ до ӧскӧ сӱрекей јилбилӱ бичиктер тургузылды.

Бу јап-јакшынак кӧрӱ кӱӱк айдыҥ учына
јетире иштеер.

Јурукчы-график, пейзажист Павел Ойношевтиҥ кӧрӱге чыгарылган јуруктарыныҥ кажызы ла солун. Мында оныҥ јаҥы иштеринеҥ «Врата Шамбалы», «Люди знающие» деген јуруктары кӧрӧӧчилерди тыҥ јилбиркетти. Јайымды сӱӱген јурукчы Орчылаҥла, ада-ӧбӧкӧлӧрлӧ тил тудуп, кӧргӧнин-сескенин јурап, јилбиркеген кӧрӧӧчини таныштырат. Бу јуруктарды «кычырары», оныҥ тилин аайлаары база јилбилӱ ине.

К. ТӦЛӦСОВА

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина