«Чарастыҥ» једимдери кӧп болзын!

17.05.2021

Кан-Оозы аймактыҥ хоккей ойноор «Чарас» командазыныҥ ады-чуузы јаҥыс ла республикабыс ичинде эмес, је анайда ок ӧскӧ дӧ тергеелерде кӧп катап јаҥыланган. Алдында јылдарда «Чараста» јӱк ле уулдар ойногон болзо, эмди кызычактар да ойнойт ло јакшынак једимдер кӧргӱзет. 2020 јылда Москвада Кызыл тепсеҥде Патриарх Кириллдиҥ сыйына учурлай баштапкы катап кыстар ортодо хоккейле ӧткӧн маргаанда јерлештерис јеҥӱчил болуп чыккан эди.

Оноҥ бери «Чарастыҥ» јеҥӱчил кыстары керегинде бичимелдер газедисте кӧп катап чыккан болгон. Бӱгӱнги эрмек-куучыныс ол кызычактарды тазыктырып турган Дмитрий НЕМЦЕВЛЕ ӧдӧт.

Тазыктыраачыныҥ айтканыла, ол бу иште тӧртинчи јыл иштейт. Дмитрий бойы Кан-Оозы јуртта чыккан, анда ла чыдаган. Аймактыҥ тӧс јуртыныҥ уулчактарыла кожо футбол, хоккей ойногон. Илья Капчинарович Арбаевте, Заури Геннадьевич Казакпаевте, Григорий Алексеевич Куртовто тазыктырынган. Башка-башка јылдарда тазыктырган бу ӱч тазыктыраачы керегинде Дмитрий јаҥыс ла јылу сӧстӧр айдат.

Канча кире ӧй ӧткӧн соҥында Дмитрий бойы тазыктыраачыныҥ ижин баштаган. 2017 јылда Эрмен Александрович Байлагасов хоккей ойнор кӱӱндӱ кызычактарды јууган эмтир. Дмитрий Эрмен Александровичле экӱ бой-бойын јӧмӧжип, кызычактарды тазыктырып баштагандар. Дмитрийдиҥ бойыныҥ да кызычагы бу командада ойнойт. Эки јиит тазыктыраачы болчомдорды тазыктырып, маргаандарга апарып баштаган. Баштапкы јаан маргаан Иркутск калада ӧткӧн. Бир канча ӧйдӧҥ Эрмен Александрович билелик айалгалардаҥ улам бу иштеҥ барган. Је андый да болзо, ол «Чарас» команданы јаантайын јӧмӧжӧт. Быјыл да Иркутскта ӧткӧн Россияныҥ чемпионадына кожо барып јӱрген.

«Чемпионат кандый ӧткӧн?» деген сурагыма Дмитрий Немцев мындый каруу јандырган:

—Бу ороонныҥ чемпионады болуп јат. Кайда да кӱчке келишкен, кайда да јаргычылар бистиҥ командага удура болгон. Орустап айткажын, засудили. Андый да болзо, кем јок тартышканыс. Баштап тарый бис мында пандемиядаҥ улам тазыктырынбай отурып, ченемелисти ундып салганыс деп бодогоныс. Је кыстар јакшы ойындар кӧргӱскен. База да јакшынак ченемел алганыс.

Тазыктыраачыныҥ темдектегениле, калганчы јылдарда тазыктырынатан айалгалар, азыйгызына кӧрӧ, јакшы боло берген. Эмди јуртта хоккей ойноор коробка да, јаан јалаҥ да бар. Кыш ӧйинде тош урар кӧлӱк те бергилеген. Бу кӧлӱктиҥ болужыла келер сезонго јакшынак тош урулар болор.

Россияныҥ чемпионадында туружып турган ӧскӧ командаларда, анчада ла јаан калалардаҥ келип тургандарында, тазыктырынатан јакшынак айалгалар бар. Олор јай да ӧйинде јабык катокто јыҥылап, тазыктырынар аргалу. Оныҥ учун олор кӧп тазыктырынат, кӧп ойнойт ло кӧп јорыктайт.

Бисте дезе, кыстардыҥ бир ле командазы. Олорго уулдарла ойноорго келижет. Јалаҥда урулган тош ло јабык катокто тош бой-бойынаҥ аҥыланып турган эмей.

—Башјыл Кан-Оозы јуртта футбол ойнойтон площадка тургузылган. Кышкыда бис оныҥ карын бойыс арчып, футбол ойнойдыс. Оогош балдар ортодо республикан маргаан ӧткӱредис. Кыстар база ойноп ийет – деп, Дмитрий айткан.

«Чарас» Москвада Кызыл тепсеҥде Патриарх Кириллдиҥ сыйына ӧткӧн маргаанга баштап 2019 јылда барып јӱрген. Ол тушта уулдарла кожо бир канча кызычактар барып јӱрген эмтир. Ӧскӧ тергеелердеҥ келген тазыктыраачылар, маргаанныҥ тӧзӧӧчилери бистиҥ кыстарды кӧрӱп, хоккейле кыстар ортодо база маргаан ӧткӱрер керек деп айдышкан. Анаҥ бир јылдаҥ кыстар ортодо маргаан ӧткӱрилген. Шак анда «Чарастыҥ» кыстары беш команда ортодо баштапкы јерди ал соккон.

Дмитрий Сергеевичтиҥ айтканыла болзо, карын, ол тушта јаргычылар ойындарды јакшы јаргылаган. Кандый да ыраак јурттаҥ келген команда Иркутсктаҥ, Екатеринбургтаҥ келген командаларды ойноп алганы јаан ачылта болгон. Ол эки калада Олимпийский резервтиҥ школдоры иштейт. Ол маргаанга 2008 јылдыҥ кыстары барып јӱрген.

Иркутскта ӧткӧн Россияныҥ чемпионадында 2006-2008 јылдардыҥ балдары турушкан. Бистиҥ команданыҥ кызычактары 2008 јылдыҥ болуп јат. Оныҥ учун бойлорынаҥ јаан кыстарла тартыжарга келишкен.

Кандый ла спортто ченемел аларга јаантайын јорыктап, маргаандарда туружар керек. Кажы ла јол-јорыкка дезе акча-манат керек. Тазыктыраачыныҥ айтканыла, мынаҥ озо Кан-Оозы аймактыҥ јааны болуп иштеген Эжер Ялбаков маргаандарга барарга јаантайын болушкан. Эмдиги башчы Рустам Кокушев бу јаҥжыгуны улалтып, база јӧмӧлтӧ-болужын јетирет.

—Москва барып јӱрген кызычактардыҥ бастыразы ла Кан-Оозыныҥ бойынаҥ. Эмди база бир группа ачылган, анда база јаҥы кызычактар ла уулчактар тазыктырынат.

Тургуза ӧйдӧ футболло тазыктырулар ӧдӧт, оноҥ кичӱ изӱ-јаан изӱ айларда балдарды јайгы лагерьге апарарыс, анда тазыктырулар болор. Сыгын айда футболло тазыктырулар улалар. Ӱлӱрген-кӱчӱрген айлардаҥ ала хоккейле тазыктыруларды баштаарыс. Балдарды Маймадагы «Атлант» спорткомплекске апарып, республиканыҥ чемпионадын ӧткӱрер деп темдектеген болгоныс, је келишпей калды – деп, Дмитрий Немцев айткан.

Бис тазыктыраачыга ла јиит спортчыларга база да бийик једимдер кӱӱнзейдис.

К. ЯШЕВ

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина