Доктор Иволинниҥ адылу таҥмазы — эл музейде

22.06.2021

Алтай Республиканыҥ врачтарыныҥ ассоциациязыныҥ чыгартулу улузы эл музейге Ойротияда дипломду баштапкы врачтыҥ адылу таҥма-печадин кӧдӱриҥилӱ айалгада табыштырдылар. Бу таҥма врач Михаил Алексеевич Иволинниҥ болуптыр. Туулу Алтайдыҥ су-кадыкты корыырыныҥ тӱӱкизиниҥ баалу экспонады музейге келген кӧрӧӧчилерге јуугынаҥ кӧрӧргӧ-таныжарга тургузылар.

«Улолинскiй участковый врачъ Иволинь» деп бичилген таҥма, бодоштыра алза, кайда да 1972 јылда Сочиде табылган. Балдар оны бузарга-јемирерге белетеген озогы тураныҥ подвалынаҥ тапкан. Бу таҥманыҥ Сочиге барган шылтагы јарт эмес. Айса болзо, врач М. Иволин божоп калган кийнинеҥ тӧрӧӧндӧринеҥ та кемизи де Сочиге экелген болор бо. Печатьты тапкан улус оны озогы кереес эдип чеберлеген.

Је 2013 јылда врач Михаил Иволинниҥ таҥмазы керегинде јетирӱ СМИ-ниҥ бӱктеринде јарлалган. Шак оноҥ улам тергеениҥ врачтарыныҥ ассоциациязы солун табынтыныҥ ээзиле колбуга чыккан. Ӧткӧн куучын-эрмектиҥ шылтузында 2015 јылдыҥ кандык айында таҥма учун сый-кайралды табыштырган кийнинеҥ ол ассоциацияныҥ бойыныҥ боло берген ле тӧрӧлине, Горно-Алтайскка јетирилген.

Михаил Алексеевич Иволин (1871-1920 јј.) 1898 јылда Томсктыҥ императорский университединиҥ медицинский факультедин божоткон. Ол 1900 јылда Улалуга келген ле Бийский уездтиҥ Улалудагы врачебный участогында 1906 јылга јетире иштеген. Шак ла бу јылдарда доктордыҥ адылу таҥмазы белетелген. Таҥма бойы Колываньдагы таш кезер заводто кварцит-белоречиттеҥ эдилген.

1906 јылда Михаил Иволин Новониколаевск кала (эмдиги Новосибирск) јаар кӧчкӧн лӧ ондо јаҥы ла ачылган эмчиликте баштапкы баш врач болуп иштеген. Ол 1917 јылга јетире бала табар бӧлӱкти башкарган. Доктордыҥ бойында кӧстиҥ ле ЛОР-оорулар аайынча таҥынаҥ клиниказы болгон. Чыгарда ла таштап ийген балдардыҥ бӧлӱгин 1920 јылда бу эки кат клиниказында ачкан (родильный приют).

Озочыл, ичкери кӧрӱмдӱ М. А. Иволин 1919 јылга јетире Новониколаевск каланыҥ госдумазыныҥ турчызы (гласный), Сибирьди шиҥжӱлеери ле ондогы јадын-јӱрӱмди кӧдӱрери аайынча биригӱниҥ турчызы болгон. 1907 јылда Новониколаевскте эҥ баштапкы библиотеканы база бу доктор ачкан. 1920 јылда сыпной тифтиҥ эпидемиязын јоголтып тура, ол бу ла калада божогон.

Доктор Иволинниҥ эземин кереестеген мемориал доско 2016 јылда Горно-Алтайскта Алтайский духовный миссияныҥ баштапкы эмчилиги болгон турада ачылган.

К. ТӦЛӦСОВА

ТОП

«Гуркин» деген телекей: ачылталар ла јажыттар

Г.И. Гуркин ӱйи Мария Агафоновнала Оносто садында Атту-чуулу алтай јурукчы, политикалык ла јондык ишчи Григорий Иванович Чорос-Гуркинниҥ чыккан ӧйин ле јерин чокумдаган јаҥы документтер табылган. «ХХ чактыҥ башталарында Туулу Алтайда эҥ јарлу јон-политикалык ишчилердиҥ бирӱзи, јурукчы Григорий Иванович Чорос-Гуркин 1870 јылдыҥ чаган айыныҥ 12-чи кӱнинде Улалуда чыккан деп чотолот. Је Алтай Республиканыҥ Государстволык архивинде Улалудагы

«Јурукчыныҥ јуртын орныктырары – тӧс иш»

Јурукчыныҥ Оностогы јуртында Атту-чуулу алтай јурукчы, ады јарлу јондык ла политикалык ишчи Григорий Иванович Чорос-Гуркинниҥ чыкканынаҥ ала 155 јылдыгыла колбой тергеебисте кандый иштер темдектелгени керегинде Алтай Республиканыҥ А. В. Анохинниҥ адыла адалган Эл музейиниҥ директоры Римма ЕРКИНОВА куучындайт. – Г. И. Чорос-Гуркинниҥ юбилейине белетенери ле оныла колбой быјыл ӧткӱретен иштер керегинде Алтай Республиканыҥ башкарузыныҥ јакааны

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым