Доктор Иволинниҥ адылу таҥмазы — эл музейде

22.06.2021

Алтай Республиканыҥ врачтарыныҥ ассоциациязыныҥ чыгартулу улузы эл музейге Ойротияда дипломду баштапкы врачтыҥ адылу таҥма-печадин кӧдӱриҥилӱ айалгада табыштырдылар. Бу таҥма врач Михаил Алексеевич Иволинниҥ болуптыр. Туулу Алтайдыҥ су-кадыкты корыырыныҥ тӱӱкизиниҥ баалу экспонады музейге келген кӧрӧӧчилерге јуугынаҥ кӧрӧргӧ-таныжарга тургузылар.

«Улолинскiй участковый врачъ Иволинь» деп бичилген таҥма, бодоштыра алза, кайда да 1972 јылда Сочиде табылган. Балдар оны бузарга-јемирерге белетеген озогы тураныҥ подвалынаҥ тапкан. Бу таҥманыҥ Сочиге барган шылтагы јарт эмес. Айса болзо, врач М. Иволин божоп калган кийнинеҥ тӧрӧӧндӧринеҥ та кемизи де Сочиге экелген болор бо. Печатьты тапкан улус оны озогы кереес эдип чеберлеген.

Је 2013 јылда врач Михаил Иволинниҥ таҥмазы керегинде јетирӱ СМИ-ниҥ бӱктеринде јарлалган. Шак оноҥ улам тергеениҥ врачтарыныҥ ассоциациязы солун табынтыныҥ ээзиле колбуга чыккан. Ӧткӧн куучын-эрмектиҥ шылтузында 2015 јылдыҥ кандык айында таҥма учун сый-кайралды табыштырган кийнинеҥ ол ассоциацияныҥ бойыныҥ боло берген ле тӧрӧлине, Горно-Алтайскка јетирилген.

Михаил Алексеевич Иволин (1871-1920 јј.) 1898 јылда Томсктыҥ императорский университединиҥ медицинский факультедин божоткон. Ол 1900 јылда Улалуга келген ле Бийский уездтиҥ Улалудагы врачебный участогында 1906 јылга јетире иштеген. Шак ла бу јылдарда доктордыҥ адылу таҥмазы белетелген. Таҥма бойы Колываньдагы таш кезер заводто кварцит-белоречиттеҥ эдилген.

1906 јылда Михаил Иволин Новониколаевск кала (эмдиги Новосибирск) јаар кӧчкӧн лӧ ондо јаҥы ла ачылган эмчиликте баштапкы баш врач болуп иштеген. Ол 1917 јылга јетире бала табар бӧлӱкти башкарган. Доктордыҥ бойында кӧстиҥ ле ЛОР-оорулар аайынча таҥынаҥ клиниказы болгон. Чыгарда ла таштап ийген балдардыҥ бӧлӱгин 1920 јылда бу эки кат клиниказында ачкан (родильный приют).

Озочыл, ичкери кӧрӱмдӱ М. А. Иволин 1919 јылга јетире Новониколаевск каланыҥ госдумазыныҥ турчызы (гласный), Сибирьди шиҥжӱлеери ле ондогы јадын-јӱрӱмди кӧдӱрери аайынча биригӱниҥ турчызы болгон. 1907 јылда Новониколаевскте эҥ баштапкы библиотеканы база бу доктор ачкан. 1920 јылда сыпной тифтиҥ эпидемиязын јоголтып тура, ол бу ла калада божогон.

Доктор Иволинниҥ эземин кереестеген мемориал доско 2016 јылда Горно-Алтайскта Алтайский духовный миссияныҥ баштапкы эмчилиги болгон турада ачылган.

К. ТӦЛӦСОВА

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина