ЦИК видеоширтӱниҥ јаҥы системазы керегинде

10.08.2021

Куран айдыҥ 5-чи кӱнинде Россия Федерацияныҥ Тӧс талдаачы кӱреези тергеелерле видеоколбуга чыгып јуундашты. Ондо јууктап келген талдаштарда видеокӧрӱ тӧзӧӧриниҥ сурактары кӧрӱлди. Алтай Республика бу јуунда база турушкан.

Видеокӧрӱниҥ системазы элдеҥ озо коронавирусла колбой санитар-эпидемио-логиялык јеткери јок айалгалар тӧзӧӧргӧ лӧ талдаштар толо кеминде ак-чек болорына эдилет деп, Россияныҥ ЦИК-иниҥ јааны Элла Памфилова темдектеди. Государстволык Думага талдаштардыҥ участокторынаҥ видеокӧрӱ 72 сааттаҥ ас эмес ӧйгӧ кӧргӱзилер. Талдаштар ӧдӧр ӱч коногына, сыгын айдыҥ 17-18-19 кӱндеринде, онлайн-берилтелӱ видеокӧрӱ 50 муҥнаҥ кӧп участоктордо ӧдӧр. Видеокӧрӱ јаҥыс эмчилик, СИЗО ло ондый ок аҥылу јерлерде ӧткӱрилбес. Ого ӱзеери 5,6 муҥ јерде онлайн-берилте јогынаҥ јӱк видеокӧрӱ болор (ондо бичилгени јоголтылбай, артып калар), 36,2 муҥнаҥ ажыра объекттерде видеотемдектеери болор (ондо бичилгени база артып калар). Кажы ла объектте «Ростелекомноҥ» ло Цифралык ӧзӱмниҥ министерствозынаҥ техникалык јанынаҥ јӧптӧӧчи тургузылар. Видеокӧрӱлӱ участоктордо талдаачылардыҥ 98 проценти туружар аргалу (2012 јылдагы талдаштарда келген 95% талдаачылардыҥ участокторы видеосогорыла јеткилделген болгон).

Јаан изӱ айдыҥ 14-чи кӱнинде РФ-тыҥ ЦИК-и талдаштарда видеокӧрӱниҥ јаҥы аайын јӧптӧп чыгарган. Ондо айдылганыла, видеотрансляция талдаштарлу ӱч конокко ӱзӱк јоктоҥ ӧткӱрилер, је ол ончо эл-јонго ачык болбос (андый јӧп акча-манаттыҥ чыгымын астадар амадула эдилген деп чокумдалды). Мынаҥ озо Россияда да, кӱнбадыш ӧскӧ дӧ ороондордыҥ талдаштарында мындый толо кеминде видеокӧрӱ ӧткӱрилбеген эди деп, талдаачы кӱреениҥ председатели јетирди. Кеми јаан мындый керек-јаракта кибертабарулар да болордоҥ айабас, је бу да учуралга талдаштарды ӧткӱреечилер белен.

Талдаштардыҥ видеоберилтезин аҥылу служебный портал ажыра кӧрӧр арга талдаачы кӱреелерде, ончо 15 партияныҥ штабтарында, талдаштарга ӧткӧн кандидаттарда ла Јондык палаталардагы кӧрӱп ширтеериниҥ тӧс јерлеринде болор.

Онойдо ок кӱӱнзеген улус јӱк аҥылу јаан эмес ӱредӱ алган кийнинде, видеокӧрӱле тузаланып, талдаачы участоктордо не болуп турганын кӧрӧр аргалу болор. «Андый аргаларды бис анчада ла кандидаттардыҥ чыгартулу улузына, журналисттерге, јондык тӧзӧлмӧлӧрдиҥ кӧрӧӧчилерине элбеде берерге албаданарыс — деп, РФ-тыҥ Јондык палатазыныҥ јуунда турушкан турчызы Максим Григорьев айтты. —Јондык, граждан јондык талдаштарды ширтеп кӧрӧр тап-эриктӱ. 85 тергееде ӱч коноктыҥ туркунына ӱзӱк јоктоҥ бистиҥ штабтар иштеер, волонтерлор бюллетеньдер јылыйбазын деп кӧрӧр». Јондык палатаныҥ баалаганыла, видеокӧрӱниҥ ле видеофиксацияныҥ бу системазын јеткилдеерине 20-30 млрд салковой акчага кӧп керек болгоны айдылды.

Талдаштарда видеокӧрӱ аайынча иштиҥ аайы, тӧзӧмӧл сурактары керегинде элбеде Россияныҥ Талдаачы тӧс кӱреезиниҥ председателиниҥ ордынчызы Николай Булаев јетирди. «Темдек эдип, эҥ ле бийик аргаларды алзабыс, партия онлайн аайыла бир ле уунда 1260 участокто иш канайда ӧдӱп турганын кӧрӧр аргалу болор. Бу ас эмес кӧргӱзӱ. Ончо партиялардыҥ аргаларын алып, бириктирип ийзебис, бир ле ӧйдӧ, ас ла дезе, 20 муҥ участокто не болуп турганын кӧрӧргӧ јараар болор» — деп, ол чокумдады. Федерал акчала видеопанельдер ле автоматизированный иштеер јерлер тӧзӧлӧр, ондо видеоны ары-бери толгоп, такып кӧрӧр арга болор. «Је бу бӱткӱл система ондо ӱредӱлӱ, јакшы ширтеечилер јогынаҥ калас јурук болуп калар. Бис ӱредип салган ширтеечилердиҥ болужыла участоктордо не болуп турганыныҥ бастырајандай шиҥжӱзин тӧзӧӧргӧ амадайдыс. Комыдал-кородошторды ол ло ӱнбериштиҥ кӱндеринде келген ле тушта кӧрӧр керек. Бир ӱч ай ӧткӧн кийнинде кем-кем айылында сыра ичип отурала, кандый бир јастырыш-бузуш аайлу не-неме кӧрӱп ийзе эмес» — деп, Николай Булаев ајарды.

Јаҥы системаны сыгын айдыҥ 16-чы кӱнинде ченеп кӧрӧр иштер ӧткӱрилер. Партиялар ла кандидаттар, ширтеечилер бойыныҥ кодторын, аккаунттарын ачып, иштедип кӧрӧр аргалу болор.

Участоктордо согулган ончо видеоматериалдар бир јылдаҥ ас эмес ӧйдиҥ туркунына кичеелер.

Э. КУДАЧИНА

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина