Ойно, пиано!

21.07.2020

Узак ӧйдиҥ туркунына бистиҥ кала бу каршулу пандемия учун сÿÿнчилу туштажулар ла учуралдар jок туруп калган. Jе, карын, jаан изÿ айдыҥ 17-чи кÿнинде ӧткӧн кичинек концерт бу айалганы тÿзеткен.

Концерт Ленинниҥ адыла адалган тепсеҥде пятница кӱнниҥ эҥиринде ӧткӧн. Jыргал башталгалагынаҥ ла улус араайынаҥ jуулыжа берген. Мында ончо аjару сары-чоокыр кийимдӱ туружаачыларга ла сӱрлӱ пианиного учурлалган. Эбиреде jуулган улустыҥ кезиктери бойлорыныҥ кӱӱлик ойноткыларыла келип, концерттиҥ башталганын сакыганча, кожоҥдожып турдылар.

Бир канча ӧйдиҥ кийнинеҥ улус там ла кӧптӧй берерде, концертти бу ӱлекердиҥ авторы Андрей Модоров ачкан. Андрейдиҥ айтканыла, бу ӱлекерди баштаарга ого кӧдӱриҥилӱ ийдени ӧскӧ калаларда тазыктырылып jаткан кееркемел берген. Мындый ӱлекерге jӧмӧӧчи болуп, каланыҥ администрациязы болуш эткен деп, А. Модоров айтты. „Бу каршулу айалга учун канча ӧйгӧ санаамда jӱрген амадуум бӱтпес болбой деп сӱрекей санааркагам. Jе эмди эбиреде турган улусты кӧрӧлӧ, jӱрегим сӱӱнип турат. Келер ӱйеге бу сӱрекей jаан алтамдардыҥ бирӱзи. Алтайдыҥ jашӧскӱрими соныркап, бӱгӱнги ӧйдӧ кайда ла ичкери барып jат. Кееркедим jанынаҥ база артпай, ӧрӧ кӧдӱринзин деп кӱӱнзеп jадым“ — деп, А. Модоров куучындайт.

Оны ээчиде сӧс Тюхтенев Станислав Степановичке кӧчкӧн. Ол албаты-jонды уткуп, ӧйди jакшы ӧткӱрзин деп кӱӱнзеди. Анайда ок бу эҥирде ӱлекерди бӱдӱрерге болушкан улуска јаҥжыкканы аайынча быйанду самаралар табыштырылды.

Бу ӱлекердиҥ тӧс амадузы – ол республиканыҥ jашӧскӱриминиҥ кеендикке jилбӱзин тыҥыдары. Эмди балдар уйалбазынаҥ ла ачык-jарык кӱӱнинеҥ бойыныҥ узын албатыга кандый ла ӧйдӧ кӧргӱзер аргалу. «Пианиного канча кижиниҥ кӱчи барган. Эмди ол паркта ла турар. Оныҥ салымы албатынаҥ камаанду. Мыны ӱрейтен кара сагышту кижи табылбас ла болбой деп, бис иженип jадыс» — мынайда Андрей Модоров кӧрӧӧчилерге бойыныҥ ижемjизин jартады.

Бу мындый шӱӱлте jаҥы эмес. Анайда Мюнхенде 14 jерде, Женевада 32 jерде фортепианолор туруп jат. Кажызынга ла кӱӱнзеген кижи jууктап, ойноп ийер аргалу. А 2008 jылда британ jурукчы Люк Джеррам Бирмингемде 15 пианино тургузар ӱлекер белетеген. Оныҥ кийнинеҥ бу амыргылар вокзалдарда, галереяларда, остановкаларда ла оноҥ до башка jерлерде тургузылган. Ол пианинолордыҥ jанында веб-камералар ӧткӱрилген. Анайда ойногон улусты Интернет ажыра кӧргӱзет. Бу мындый шӱӱлте кажы ла jыл там ла jарлу болуп, ого оноҥ до кӧп ороондор кожулат.

„Бойымныҥ шӱӱлтемле улусла ӱлежеримде, мениле кӧп сабазы jӧп эмес болгон. Камык улус jӱретен паркта тургузып койгон пианино бир канча ла кӱннеҥ сынып калар деп, мениҥ нӧкӧрлӧрим коркыжат. Jе мен ӧскӧ калаларда мынайда тургузып койгон амыргыларды кӧрӧлӧ, анайда сананбай jадым. Нениҥ учун дезе пианино ойноорго эҥ jайалталу улус отурар. Мындый улус акча да, мак та учун эмес, jе ачык-jарык jӱректеҥ кееркедимге сӱӱжи учун ойноор. Оны оҥдобос улус, уйатка тӱшпеске, туура баскылай берер“ — мынайда А. Модоров айдат.

Бу тургузылган пианиноныҥ бир jилбилӱ немези – ол анаморфический иллюзия. Jартап айтса, кижи чын толыктаҥ кӧрзӧ, пианино кӱнниҥ чогыныҥ алдында тургандый деп билдирер. Бу мындый кайкамчылу дизайнды Андрейдиҥ наjызы Лиза чӱмдеген. Бу концерттиҥ дизайнеры база ла Лиза болгон.

Кӧдӱриҥилӱ ачылтаныҥ кийнинде јуулгандарга бир кичинек концерт ӧткӱрилген. Ондо джазовый пианист Игорь Дмитриев бойыныҥ узын кӧргӱзип, кӧрӧӧчилерди jыргаткан. Анайда ок кожоҥчылардыҥ «ACМ» ӧмӧлигиниҥ туружаачылары улуска кожоҥдоп бердилер. Тыванаҥ Алтайга jорыктап келген «Новая Звезда» ӧмӧликтиҥ туружаачылары — jайалталу биле бу учуралла республикада јаткандарды уткуп, база кӱӱлик сыйын сыйладылар.

Эмди Ленинниҥ тепсеҥи саҥ башка табыштарла ӱндене берер. Каланыҥ jӱрӱминиҥ ле камык кӧлӱктердиҥ тал-табыжын куулгазын пианиноныҥ кӱӱзи солып, улустыҥ jӱректерин jылыдар. Анайда ок улус тӧрӧлиниҥ аjарып кӧргӧдий jерлерин тооп баштаар.

Ишмекчи неделениҥ учындагы бу солун ла тузалу ӱлекердиҥ ачылтазыныҥ кичинек байрамы, тӧс калабыстагы кӱӱ, кожоҥдор кажы ла келген кижиге јеҥил ле сӱӱнчилӱ кӱӱн-санаа сыйлады.

Байана ТИХОНОВА

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина