Јуунты: Г. И. Чорос-Гуркин ле эмдиги ӧй

18.01.2021

Туулу Алтайда јураар санаттыҥ тӧзӧӧчизи, јарлу јондык ла политикалык ишчи Григорий Иванович Чорос-Гуркинниҥ чыкканынаҥ ала 150 јылдыгына учурлалган «Г. И. Чорос-Гуркин ле эмдиги ӧй» деп адалган конференцияныҥ материалдарыныҥ јуунтызы кепке базылып чыкты.

Бу јуунтыга ӧскӧ калыктардыҥ турушканыла ӧдӧтӧн бастырароссиялык билим-практикалык конференцияныҥ ижинде туружарга кӱӱнзеген билимчилердиҥ бичимелдери кирген. Је текши ороондо пандемияла колбой тура берген айалгадаҥ улам конференция ӧткӱрилбегени карамду.

Григорий Иванович Чорос-Гуркинниҥ ады-јолы ыраак ла јуук ороондордо, талаларда элбеде јарлу, танылу. Ол Алтай Республикада амыр-энчӱ ле эптӱ-јӧптӱ јуртап јаткан башка-башка калыктардыҥ бирлигин керелеген сӱр-темдек болуп јат. Республика кеминде Г. И. Гуркинниҥ ады-јолын кереестеп, иш башка-башка ууламјыла ӧдӧт. Бӱгӱнги кӱнде оныҥ ады-јолыла республиканыҥ тӧс калазында сквер, ором, Чамал аймактыҥ Онос јуртыныҥ школы, культураныҥ ла санаттыҥ колледжи адалат. Оносто 2006 јылдыҥ чаган айыныҥ 12-чи кӱнинде Эл музейдиҥ филиалы, Г. И. Чорос-Гуркинниҥ музей-јурты ачылды. Јылдыҥ ла оныҥ адыла адалган Государственный сый литература ла санат бӧлӱгинде јеткен једимдери, таланыҥ культу-разыныҥ ӧзӱмине тузалу ижи учун табыштырылат. Јондык сый дезе билимде, культурада, санатта, литературада, физический культурада ла спортто, јондык иште јеткен једимдери учун табыштырылып јат.

Григорий Иванович Чорос-Гуркинниҥ тӱӱкилик учурын ороонныҥ, онойдо ок ӧскӧ дӧ ороондордыҥ кӧп тоолу билимчилериниҥ баалаганы, эрчимдӱ турушканы недеҥ де артык керелейт. Билим јуунты эки бӧлӱктеҥ турат, «Творчество Г. И. Чорос-Гуркина в аспекте преемственности и возрождения национальных традиций» деген бӧлӱкте јурукчыныҥ јӱрӱмине, јайаандыгына, јондык-политикалык ижине учурлалган бичимелдер јарлалды. Јаан ајару Г. Гуркинниҥ чӱмдемел энчи-байлыгыныҥ ширтемелине учурлалат.

База бир «Научная и творческая интеллигенция в судьбе страны в годы социальных и политических потрясений (1920-1930)» деген бӧлӱкке кирген докладтардыҥ сурактары сӱрекей јаан ла элбек. Шиҥжӱчилер эл политиканы, национально-культурный строитель-ствоны, совет партийный школдордыҥ ижин, этнографиялык шиҥжӱлерди, 1920-1930 јылдарда јурукчылардыҥ јайаандыгын элбеде ле тереҥжиде кӧрӧт.

К. ТӦЛӦСОВА

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина