Jеткерди болдыртпас амадула

11.12.2018

Јеткерлӱ айалгалардыҥ каршузын јоголторы ла олорды болдыртпазы аайынча государстволык системаныҥ Алтай Республикадагы тергеелик бӧлӱгиниҥ 2018 јылдагы ижиниҥ турулталары ла келер 2019 јылга темдектелген иштер шӱӱжилген јуунда АР-дыҥ башчызы Александр Бердников турушкан.

Јуунныҥ ижинде АР-дыҥ башкарузыныҥ председателиниҥ баштапкы ордынчызы Роберт Пальталлер, Россияныҥ МЧС-ыныҥ Алтай Республика аайынча тӧс башкартузыныҥ јааны Андрей Бурлаков, баш федерал инспектор Дмитрий Колозин, парламенттиҥ вице-спикери Михаил Терехов, анайда ок министерстволордыҥ, ведомстволордыҥ ла муниципал јаҥдардыҥ, тергееде кызалаҥду айалгалар болдыртпазын јеткилдеген ончо службалардыҥ чыгартулу улузы турушкан.

«Бистиҥ тӧс керегис – граждандарга јеткер болбозын толо кеминде јеткилдеери. Граждандарыс јеткер јок јадары – эҥ јаан учурлу керек деп, Президент В. В. Путин јаҥыс катап эмес темдектеген. Ӧмӧ-јӧмӧ бӱдӱрген ижисте бис элдеҥ озо ајаруны јеткерлӱ айалгаларды болдыртпас керектерге эдип јадыс» – деп, республиканыҥ башкараачызы јуунныҥ башталарында айткан.

Мындый айалгаларды болдыртпас иштерди бӱдӱреринде муниципал тӧзӧлмӧлӧр туружат, старосталардыҥ ижи тӧзӧлип, турулталу иштеп баштаган деп, ол темдектеген. Суулар кӧпчиген ле ӧрттӧр чыгар ӧйлӧр республикада токыналу ӧткӧнинде озолодо эткен профилактикалык иштер јаан камаанын јетирген. Анайда ок јеткердиҥ каршузын јоголторына керектӱ материальный, акча-манат аргаларды, улусты белетеерине јаан ајару эдилген.

Республиканыҥ бастыра јеринде кандык айдаҥ ала ӱлӱрген айдыҥ учына јетире ӧрт чыгарынаҥ чеберленер аҥылу ээжилер тургузылган, бу ар-бӱткенде чыккан ӧрттӧрди билдирлӱ астадар арга берген деп, Александр Бердников ајарган.

РСЧС-тыҥ республикан башкартузыныҥ јаҥдары, бу бӧлӱкте иштеген улус јыл туркунына јеткерлӱ башка-башка учуралдарда улуска болуш јетирип, кыштыҥ соок ӧйинде, јаскыда суулар кӧпчиген тушта эл-јонго јеткер болбозын јеткилдеер иштерди эртеледе бӱдӱрип иштегенин Андрей Бурлаков јетирген. Бого ӱзеери эл-јон јаткан јерлерде, агаш-ташта ӧрттӧр чыкпазын јеткилдеер ээжилерди бӱдӱрерин, сууларда улуска јеткер болбозын кичееген.

Ӧрт чыгарынаҥ чеберленер аҥылу ээжилерди ӧйлӱ-ӧйинде кийдиргениниҥ ле ого келиштире иштерди тӧзӧмӧлдӱ ӧткӱргениниҥ шылтузында ар-бӱткенде чыккан ӧрттӧрдиҥ тоозы 30% киреге астаганын, чыккан ӧрттӧрдиҥ кӧп сабазы дезе баштапкы ла конокто ӧчӱрилгенин Андрей Бурлаков темдектеген.

Оныҥ айтканыла, Алтай Республика-ныҥ башкарузында акча-манаттыҥ 61,7 млн салковой кемдӱ резервный фонды тӧзӧлгӧни јеткерлӱ айалгалардыҥ каршузын јоголтор ло мындый айалгаларды болдыртпас иштерди толо кеминде бӱдӱрер арга берген. Акча-манаттыҥ јеткерлӱ айалгаларда болушту эҥ јаан кӧмзӧлӧри Турачак (7,5 млн салковой) ла Оҥдой (2,7 млн салковой) аймактарда тӧзӧлгӧн. Анайда ок тергееде материальный аргалардыҥ текши кеми 65,7 млн салковойго турар резерви тӧзӧлгӧн.

Јыл башталарынаҥ ала республиканыҥ јериле туристтердиҥ алты муҥнаҥ ажыра улус кирген 655 группалары чотко туруп јорыктаган. Туристтердиҥ јорыктаган маршрут-јолдорында јеткерлӱ 23 учурал болгон, олордо 29 кижиниҥ јӱрӱми аргадалган, 14 кижи сынык-бычык алган ла 4 кижи корогон. Јеткерге кирген улусты бедиреер ле аргадаар иштерде авиацияны 10 катап тузаланарга келишкен.

Јартамалду јаан иш ӧткӱрилип те турза, тайга-ташта, сууларда, јорыктаарга кӱч јолдордо туристтер јеткерлӱ айалгага кирип турганын Александр Бердников темдектеген. Кӧп јорыкчылар аргадаачы службаларда чотко турбай да јадылар. Тергеебистиҥ айылчыларыла јӱзӱн-башка ЧП-лар болбозын јеткилдеер ӱзеери иштер ӧткӱрери керектӱ болгонын республиканыҥ башчызы угузып, бу аайынча каруулу службаларга ла ведомстволорго шӱӱлтелерин белетезин деп јакыган.

Јуунда Андрей Бурлаков Бирлик дежурно-диспетчерский службаныҥ ижиниҥ јакшы кӧргӱзӱлери учун муниципал тӧзӧлмӧлӧрдиҥ јаандарына быйанын айткан. РСЧС-тыҥ республикан башкартузы ла бу системада иштеген улус јыл туркунына 349 таскаду-ӱредӱлер ӧткӱргенин, келер јылда белетеништӱ мындый 300-теҥ ажыра керектер темдектелгенин ол ајарган.

«Јеткер јок кала» деген аппаратно-программный комплексти тӧзӧӧр ле ӧскӱрер концепцияны јӱрӱмде бӱдӱрери Горно-Алтайскта 2018 јылда улалган. Тургуза ӧйдӧ мындый иш Майма аймакта белетелет.

Арга-чыдалы ас ла оору улустыҥ јӱрӱмине ле су-кадыгына јеткер болбозын јеткилдеерге ыш-ӧрт чыкканын ЕДДС-ка, јонјӱрӱмдик бӧлӱктиҥ ишчилерине эмезе јуук тӧрӧӧндӧрине ле ӧрт ӧчӱрер службаларга јетирер GSM-модульду 524 автоном јазалдар республиканыҥ јеринде тургузылган, олордыҥ шылтузында ӧрт чыгар 20 учурал эртеледе токтодылган.

Республиканыҥ экономикалык ӧзӱм ле туризм аайынча министриниҥ баштапкы ордынчызы Вячеслав Тупикин ылтам болуштыҥ службаларын «112» деген бирлик номерле алдыртар системаныҥ 2018 јылда ижи ле 2019 јылда бу керекти оноҥ ары элбедери керегинде куучындаган. «Государстволык бӱдӱреечи јаҥныҥ Алтай Республикада органдарыныҥ, федерал јаҥныҥ тергеелик органдарыныҥ ла муниципал тӧзӧлмӧлӧрдиҥ ӧмӧ-јӧмӧ јӧптӱ ижиниҥ шылтузында республиканыҥ эл-јоны ла айылчылары сим-карта эмезе акча јок то телефонло ӱч ле тооны – 112 – базып, полицияны, тӱрген медболушты, ӧрт ӧчӱрер службаны алдыртар, анайда ок психологтыҥ эмезе кӧчӱреечиниҥ болужын алар аргалу» – деп, ол айткан.

«Турган сурактарга бис мындый ла ајарыҥкай болуп, олордыҥ аайы-бажына тӱрген чыгып иштеерис. Улус бастырајандай корулу болгонын, јеткерлӱ айалгада јаҥдар бу керегинде тӱрген јетирип, керектӱ ончо болушты јетирерин эл-јон билер учурлу» – деп, Алесандр Бердников јуунныҥ турулталарын эдип тура темдектеген.

Јуун ӧйинде Алтай Республиканыҥ башчызыныҥ, башкарузыныҥ председателиниҥ Быйанду самаралары озочыл иштӱлерге табыштырылган. «Јадын-јӱрӱмде јеткер болбозыныҥ тӧзӧлгӧлӧри» (ОБЖ) деген предмет аайынча јылдыҥ ӱредӱчизи» ле «ОБЖ дисциплинала јылдыҥ преподаватели» деген республикан заочный конкурста 1-кы јерге Горно-Алтайсктагы педколледжтиҥ преподаватели Станислав Пустогачев чыккан.

Алтай Республикада граждан коруланыш ла јеткерлӱ айалгалардаҥ эл-јонды ла јерди корыыр бӧлӱкте эҥ јакшы ӱредӱ-материальный тӧзӧлгӧлӱ болорыныҥ кӧрӱ-конкурсында орто ӱредӱлӱ школдор ортодо јеҥӱчил јерге Горно-Алтайсктыҥ 6-чы номерлӱ лицейи, орто профессионал ӱредӱниҥ организациялары ортодо јурт ээлемниҥ Маймадагы техникумы, ӱредӱлик-консультационный пункттар ортодо Маймада 1-кы номерлӱ орто ӱредӱлӱ школ ло экономиканыҥ объекттери ортодо Шабалин аймактыҥ эмчилиги чыккан.

Эл-јонныҥ јадын-јӱрӱмине јеткер болбозын јеткилдеер иште 2018 јылда эҥ талдама муниципал аймак деп, Турачак аймак, эҥ талдама јеезе деп – Турачак аймактыҥ Артыбаштагы јурт јеезези адалган.

Муниципал тӧзӧлмӧлӧрдиҥ 2018 јылда эҥ талдама Бирлик дежурно-диспетчерский службазы деп, Кӧксуу-Оозы аймактыҥ службазы адалган.

АР-дыҥ башкарузыныҥ пресс-службазы

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина