Статьи

Статьи

Бийик ажуларлу јӱрӱм

Алтай тилле чыгып турган газедистиҥ 100 јылдыгы эзенде, кӱчӱрген айдыҥ 22-чи кӱнинде, толор. Јӱс јыл, кижиниҥ јӱрӱмиле кӧрзӧ, сӱреен кӧп эмей. Бу јылдардыҥ туркунына газеттиҥ ады да, учуры да, тили де канча солынган, кубулган. Је эҥ ле учурлузы газетте иштеген канча ӱйелер солынганы. Олордыҥ ады-јолдоры ӱйелерге арткан. Мениҥ билген корреспонденттердеҥ јаан јайалталу, курч каламду деп

19 октября 2021

«Јеристи корыыр, кичеер деген санаа-шӱӱлте амыр бербейт»

Газедистиҥ бӱгӱнги айылчызы – Эре-Чуйдыҥ малчызы Петр КУНДИЯНОВ. Ол эрмек-куучынында јаҥыс ла бойыныҥ ижи-тожына, јуртыныҥ јадын-јӱрӱмине токтобой, республикадагы экономикалык ла политикалык айалганы канайда кӧрӱп турганын јетирген. — Петр Николаевич, мал киштежип таныжар, кижи куучындажып таныжар эмес пе? Слер кем, кайдаҥ, нени иштейдигер, айыл-јурт, бала-барка кандый? — Мен бу ла Кош-Агаш аймактыҥ Белтир јуртында чыккан-ӧскӧн кижи,

19 октября 2021

Чорос таадазыныҥ самаразы бала-барказына кереес

Бис Сибирьдиҥ улу јаан алтай јурукчызы Григорий Иванович Гуркинди 1937 јылдыҥ ӱлӱрген айыныҥ 11-чи кӱнинде кайда адып салганын билбезис. Шак оныҥ учун бис бу кӱнде оныҥ Горно-Алтайсктагы тургузылган кереес-памятнигине келерис. Алтайыныҥ ады-чуузын чыгарган јайаан јайалталу, јана баспас, турумкай ӧзӧктӱ јерлежистиҥ ады-јолын эзедип, кереестеп саларыс. Григорий Иванович Гуркин (Чорос-Гуркин, 1870 ј. Улалу ј. – 1937 ј.)

12 октября 2021

Кейде кемјӱ бар эмей

Сыгын айдыҥ 28-чи кӱнинде «АЧ» газеттиҥ корреспонденти С. К. Танытпасов бӱткӱл бӱкке бичимелиниҥ бажында карарткан таныктарла «ончо jасактар ортодо кӧрӱ болзо, эҥ ле тузаланбай тургандардыҥ тоозына кыйалтазы jогынаҥ «Алтай Респбуликада јуртаган калыктардыҥ тилдери керегинде» јасак кирери јарт» деп бичийт. Јасак бӱткӱлинче эмес, оныҥ алтай тилди эл-тергеелик эткен тизимдери. Јок туру, как куру сӧс ол. Карын

12 октября 2021

Экономиканыҥ бӧлӱгинде тӧс ууламјы болуп артат

Бистиҥ тергеениҥ агропромышленный комплексиниҥ ишчилери бойлорыныҥ байрамын јаҥжыкканы аайынча ӱлӱрген айдыҥ башталганында темдектейт. Удабас Горно-Алтайскта ого учурлай кӧдӱриҥилӱ јуун ӧдӧр. Алтай Республиканыҥ экономиказыныҥ бӧлӱгинде ол тӧс ууламјылардыҥ бирӱзи болуп јат. Республиканыҥ эл-јоныныҥ 70 проценти јурт јерде јадат. Бу ээлем олордыҥ јадын-јӱрӱминиҥ тӧс ууламјызы ла кирелте алып турган сок јаҥыс јери болуп јат деп айдар керек.

12 октября 2021

Капчал ӧзӧктиҥ кару кызы

Ӱлӱрген ай тышкары Ӱлӱштелген, кажайган, Jерлеш бистиҥ бичиичи Алтын jажын алтаган. Айас, тымык кӱндерди бӱркек теҥери, jаашту-суулу кӱн-ай солыйт. Эбиреде ар-бӱткен эрте кӱстиҥ олjозына алдырган. Агаштар сары да, jажыл да. Кижиниҥ кӱӱн-санаазы кӧдӱриҥилӱ де, кунукчылду да. Мындый кӱски тымыкка кӧп jайалталу улус бактырып, jарлу иштерин бӱдӱрген: «Болдинодо кӱзин», «Белкинниҥ повестьтерин» А. Пушкин, «Алтын

8 октября 2021

Амаду Мамадаков: «Алтайыстыҥ салымы телекейле тудуш…»

Ӱлӱрген айдыҥ 1-кы кӱнинде «Ая» деп атту парк-отельде солун туштажу ӧткӧн. Кадынныҥ јарадында турган бу амыраар тӧс јерге Москваныҥ, Санкт-Петербургтыҥ, Калининградтыҥ, Архангельсктиҥ, Нижний Новгородтыҥ, Новгородтыҥ, Новосибирсктиҥ, Татарстанныҥ ла Алтай Республиканыҥ бичиичилери, журналист-публицисттери, тӱӱкичилери, лингвисттери јуулыжып, «Јаҥы Евразия» деп кыймыгуныҥ съезд-јуунын ӧткӱрдилер. Форумда Монголияныҥ, Белоруссияныҥ, Казахстанныҥ билимчилери база турушкан. Алтай Республиканыҥ адынаҥ бу туштажуда

8 октября 2021

Ӱредӱниҥ чыҥдыйын бийиктедерге јарамыкту тӧс јер

Алтай Республиканыҥ ӱредӱчилериниҥ профессионал узын ӱзӱги јогынаҥ бийиктедериниҥ тӧс јери ӱлӱрген айдыҥ 5-чи кӱнинде Горно-Алтайскта кӧдӱриҥилӱ айалгада ачылды. «Ӱредӱлик» деп нацӱлекердиҥ «Эмдиги ӧйдиҥ школы» деген национальный ӱлекери аайынча ачылган тӧс јер каланыҥ Культура байзыҥына одоштой турат. Республиканыҥ ӱредӱчилериниҥ профессионал узын ӱзӱги јогынаҥ бийиктедериниҥ тӧс јери ӱредӱчилердиҥ билгирин бийиктедер ле такып ӱредӱ берер институттыҥ ордына тӧзӧлгӧн.

8 октября 2021

Эрчимдӱ башкараачы, јалакай эне

Бӱгӱнги кӱнде телекей сӱрекей тӱрген тебӱле кубулат-ӧскӧрӧт. Ӧйлӧ кожо теҥ алтаарга улай ла ичкери ӧзӧр, бойын јакшы јаны јаар кубултар амадула иштеер ле ончо јаҥыга, јаҥыртуларга ачык ла јилбиркек болотоны сӱреен керектӱ. Бӱгӱнги бичимелдиҥ ээзи Урсулина Татинаныҥ јӱрӱмдик кычырузы «Кыймыктанган кижи кыр ажар», эмезе «Кыймыгы јогынаҥ — јӱрӱм јок». Ол једимдӱ, ачык јолду аргачы, балдары

3 сентября 2021

Јаан јӱкти кӧдӱрип чыккан башчыбыс

Јаан изӱ айдыҥ 3-чи кӱнинде каланыҥ тӧс тепсеҥинде, улус амыраар кӧрӱмјилӱ ле эптӱ јерде (паркта) Алтай Республиканыҥ тӧзӧӧчизине ле баштапкы башчызына, В. И. Чаптыновко, тургузылган кереестиҥ ачылтазы ӧткӧн. Бу бистиҥ бӱгӱнги јӱрӱмисте јаан учурлу керек. Сӱрекей оморкодулу ла тӱӱкилик учурлу керекти баштаган ла кереести белетеп тургускан улус алтай албатызыныҥ бийик амадузын ла кӱӱн-санаазын јӱрӱмде бӱдӱрген

3 сентября 2021

… 15 16 17 18 19 20 21 22 …

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина