На алтайском

Бурканчыларды актаган јаргыда Д. А. Клеменцтиҥ учуры

Туулу Алтайда буркан јаҥы – бурханизм туулып, оны јаҥдагандарды 1905 јылдыҥ кичӱ айыныҥ 22-чи кӱнинде тоскурган ӧйдӧҥ бери быјыл 115 јыл толгон. Је эмдиге јетире ол кыймыгу керегинде шиҥжӱ иштер кӧп эмес. Бурканчыларды јаргылаган јаргыда, олордыҥ адаанын алып, орус интеллигенцияныҥ ичкери кӧрӱмдӱ улузы турушкан. Олор керегинде бистиҥ билерис сӱрекей ас. Јаргыда алтайлардыҥ мӱргӱӱл јаҥы аайынча

24 сентября 2019

Протезно-ортопедический тӧс јер ачылган

Бу јуукта Горно-Алтайскта протезно-ортопедический «Алорто» деген тӧс јер ачылды. Алтай Республикада сок јаҥыс бу тӧс јердиҥ кӧдӱриҥилӱ ачылтазында су-кадыкты корыыры аайынча бӧлӱктиҥ чыгартулу улузы, Россия Федерацияныҥ јонјӱрӱмдик страхование аайынча фондыныҥ Алтай Республикадагы тергеелик бӧлӱгиниҥ специалисттери турушкан. Анайда ок бу керек-јаракта АР-дыҥ эмчилик-јонјӱрӱмдик экспертизазыныҥ, Кенектердиҥ бастырароссиялык биригӱзиниҥ, METIZ Компаниялардыҥ группазыныҥ (Москва кала) чыгартулу улузы турушты. «Алорто»

24 сентября 2019

Кӱрее-куучын: «Энеге ле балага чыҥдый ла јеткери јок медболуш»

Сыгын айдыҥ 17-чи кӱнинде Росздравнадзордыҥ Алтай Республика аайынча тергеелик органы «Энеге ле балага медициналык болуш јетирериниҥ чыҥдыйы ла јеткер јок болоры» деп суракла кӱрее-куучын ӧткӱрди. Ондо Росздравнадзордыҥ тергеелик органындагы пациенттердиҥ тап-эриктерин корыыры аайынча јондык совет, «Алтайдыҥ эпшилери» деп тергеелик јондык организация ла ӧскӧ дӧ јондык биригӱлер туруштылар. Кӱрее-куучын Пациенттиҥ јеткер јок болорыныҥ телекейлик кӱнине учурлалган.

24 сентября 2019

Квантунский черӱни оодо согорында турушкан

Сыгын айдыҥ 3-чи кӱнинде Горно-Алтайскта Мактыҥ мемориалына чечектер салган ла «Приказ перейти границу» деген фильмди кӧргӧн кийнинеҥ Россияныҥ ФСБ-зыныҥ Алтай Республика аайынча пограничный башкартузыныҥ ишчилери ле Ада-Тӧрӧл учун Улу јууныҥ ветераны, јопондордыҥ Квантунский черӱзин оодо согорында турушкан пограничник Александр Данилович Байдюковло јаҥжыккан туштажу ӧтти. А. Д. Байдюков јуучыл службага 1944 јылда атанган. Је кӧп улустыҥ

17 сентября 2019

Ороонныҥ байлык тӱӱкилӱ службазы

2019 јылдыҥ сыгын айыныҥ 11-чи кӱнинде ороонныҥ миграцияныҥ сурактары аайынча бӧлӱктери 300 јылдыгын темдектеген. Россияда паспортизацияныҥ тӧзӧлгӧлӧри Петр I каан тушта тӧзӧлгӧн болгон: ол тушта ӧскӧ ороондордыҥ Россияга келип турган улузын чотко ло шиҥжӱге алары полицияга молјолгон. Кижини керелеп турган документ — «паспорт» деген сӧс баштапкы ла катап 1719 јылдыҥ куран айыныҥ 31-чи кӱнинде (јаҥы

17 сентября 2019

«Чупчи Крезь», «Алые паруса» ла «Морозко»

Бу кӱндерде Алтай Республиканыҥ тӧс калазы Горно-Алтайскта Удмурт Республиканыҥ государстволык театрыныҥ гастроль јорыгы ӧткӧн. Уралдаҥ келген эл театрдыҥ башкараачылары ла актерлоры сыгын айдыҥ 12-чи кӱнинде элбек јетирӱлер эдер эп-аргалардыҥ журналисттериле туштажып, «Чупчи Крезь» — «Песнь Чепцы» деген эпос аайынча удмурт тилле тургузылган спектаклин кӧргӱскен. Сыгын айдыҥ 13-14 кӱндеринде дезе јаан улус бу театрдыҥ «Алые паруса»

17 сентября 2019

Кай чӧрчӧктӧр тӱрк ле монгол телекейди бириктирет

Алтаистиканыҥ С. С. Суразаковтыҥ адыла адалган билим-шиҥжӱлик институды сыгын айдыҥ 10-13 кӱндеринде кайчы Наталья Черноеваныҥ чыкканынаҥ ала 100 јылдыгына учурлалган «Евразияныҥ калыктарыныҥ кай чӧрчӧктӧри ле кай санады: чеберлеери, шиҥжӱлеери ле учурын кӧдӱрип јартаары» деген бастырароссиялык ла башка-башка калыктардыҥ турушканыла билим-практикалык конференцияны белетеп ӧткӱрди. Бастырароссиялык ла башка-башка калыктардыҥ турушканыла ӧткӧн конференцияныҥ ижинде беженнеҥ ажыра улус эрчимдӱ

17 сентября 2019

Евразий цивилизацияныҥ алтай векторы

Cыгын айдыҥ 13-чи кÿнинде Горно-Алтайсктагы эл университетте «Jаан Алтайдыҥ тÿрк-моҥол телекейи: тӱӱки-культуралык энчи ле эмдиги öйи» деп калыктар ортодогы алтаистикалык форум öткöн. Ондо бойыныҥ jетирÿзиле тÿÿки билимдердиҥ кандидады, РФ-тыҥ Государственный Думазыныҥ депутады Jыман Итулович Белеков сöс айткан. Бу докладтыҥ текстин кыскарта jарлап турубыс. Алтайдыҥ тÿрк-моҥол телекейине учурлалган калыктар ортодогы алтаистикалык форум (оны мен элбеде «тÿÿки-культуралык

17 сентября 2019

Солун керектерле байлык јай

Республиканыҥ школдорында јаҥы ӱредӱлӱ јыл кӧндӱге берди. Тергеебистиҥ 24 муҥ кире ӱренчиктери јай ӧйинде балдардыҥ лагерьлеринде амыраган ла су-кадыгын тыҥыткан, јилбилӱ јол-јорыктарда ла ӧскӧ дӧ солун керектерде турушкан, удурумга иштеген ле ветерандарга, јаан јашту улуска ла кенектерге болуш јетирген. 2019 јылдыҥ јайында балдардыҥ амыралтазын јеткилдеер ле су-кадыгын орныктырар иштерде башка-башка бӱдӱмдӱ 156 учреждение иштеген. Алтай

17 сентября 2019

Талдаштардыҥ чӱми билдирлӱ јаанаган

Газедистиҥ бӱгӱнги айылчызы – Россияныҥ Федерациязыныҥ Государственный Думазыныҥ 2-чи округла (Алтай Республика) талдалган депутады Родион БУКАЧАКОВ. Ол бойыныҥ эрмек-куучынында Алтай Республиканыҥ башчызына ла депутаттарына ӧткӧн талдаштар керегинде айдат, Госдумада 2019-2020 јылдарда ӧткӱретен ижи-тожыла таныштырат. —Родион Борисович, республикабыста јуукта ӧткӧн талдаштар керегинде нени айдарыгар? —Республиканыҥ башчызына ла депутаттарына ӧткӧн калганчы талдаштардыҥ кемдӱзин эмезе кеми јогын, јастыразын

17 сентября 2019

… 147 148 149 150 151 152 153 154 …

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина