На алтайском

Тиш эмдеериниҥ ӧзӱмине јаан камаанын јетирген

Стоматологтордыҥ калыктар ортодогы профессионал байрамы бастыра телекейде јылдыҥ ла кочкор айдыҥ тогузынчы кӱнинде темдектелип јат. Байрамныҥ алдында Алтай Республикада стоматологиялык службаныҥ тӧзӧлӧрине ле ӧзӧрине јаан ла чике камаанын јетирген кижи Александра Модышевна Белекова керегинде аҥылу айдар кӱӱн бар. Оныҥ иштеген 40 јылдаҥ ажыра јылдары бир ле заведениениҥ ичинде ӧткӧн. Ӧткӧн чактыҥ 70-80 јылдарында стоматологтордыҥ иштеер

4 февраля 2022

«Алтын Кӧл» этнобалетти кем тургузар?

«Алтайдыҥ Чолмоны» эл газеттиҥ кычыраачыларын ӧткӧн 2021 јылда алтай, орус тилдерле таҥынаҥ башка кепке базылып чыккан «Алтын Кӧл керегинде кеп-куучын», «Легенда о Золотом озере» деген эки бичикле таныштырадыс. Кеен-јараш Алтайдыҥ кайкалы болгон јаан кӧл нениҥ учун «Алтын Кӧл» («Золотое озеро») лӧ «Телецкое озеро» деп адалганы керегинде бу кеп-куучында айдылат. Бойыныҥ ӧйинде јарлу поэт Борис Укачин

4 февраля 2022

Кӧӧ-куйак јепселдӱ ойрот јуучыл

А.В. Анохинниҥ адыла адалган эл музейде чаган айдыҥ 23-24 кӱндеринде XVII чактыҥ јарымындагы – XVIII чактыҥ ортозындагы атту-чуулу ойрот (джунгар) јуучылдыҥ јаҥырта јазалган јепселине учурлалган «Куйак» деген тӱӱкилик-документ фильм кӧргӱзилди. Чаган айдыҥ 21-чи кӱнинде оныҥ окылу таныштырузы ӧтти. Атту-чуулу ойрот јуучылдыҥ јепселин јаҥыртып орныктырган улус јарым Евразияны јуулаган јалтанбас јуучылдыҥ јепселин бастыра јанынаҥ кӧргӱсти. Јепселдиҥ

1 февраля 2022

Ирбистиҥ кӱни де, jылы да темдектелер

Газедистиҥ бӱгӱнги айылчызы – Леонард ТАХАНОВ, Сайлугемдеги национальный парктыҥ директорыныҥ — баш государственный инспекторыныҥ билим, туризм ле рекреация аайынча ордынчызы. Куучын-эрмегис Бар (2022) jыл Алтай Республикада «Ирбистиҥ jылы» деп адалганына учурлалат. — Леонард Леонидович, Алтай Республикада Бар (2022) jыл «Ирбистиҥ jылы» деп адалганына учурлай нени айдарыгар? — Бисте Ирбистиҥ кӱни темдектелгени 10 jылдаҥ ажа берди,

1 февраля 2022

«Курчуныҥ калажы» акция ӧткӧн

Ада-Тӧрӧл учун Улу јуу ӧйинде немец-фашисттердиҥ Ленинградты курчап алганын ӱзе сокконына учурлалган Кӱн чаган айдыҥ 27-чи кӱнинде бистиҥ тергееде база темдектелген. Эл Курултайдыҥ председатели Артур Кохоевке баштаткан депутаттар Ленинградты фашисттердиҥ курчузынаҥ јайымдаганыныҥ 78-чи јылдыгына учурлалган «Курчуныҥ калажы» деп акцияда турушкан. «Бу кӱнде Ленинградтыҥ улузын тоогонын кӧргӱзериниҥ учуры јаан. 125 грамм калаш ол кӱч ӧйлӧрдӧ улустыҥ

1 февраля 2022

Кемзинчек уулчактаҥ — кожоҥчы јиит

Алтайыбыста јайалталу јииттер кӧп. Андый јииттердиҥ бирӱзи кара тодош сӧӧктӱ Николай КЫДЫКОВ. Ол алтай кожоҥдордыҥ «Ойойым» деп албатылык ӧмӧлигинде эрчимдӱ туружат. Бойыныҥ иштеп-јолдоп јӱрген ишмекчи профессиязы — юрист. — Николай, ӧмӧликте канча јыл туружып јадыҥ? — Эки јыл кайра мениле кожо иштеп турган Ай-Тана Иркитова алтай кожоҥдордыҥ «Ойойым» деп ӧмӧлиги ойын-концерт ӧткӱрип јат, болужып ийзеҥ,

28 января 2022

Ӱредӱ – баштапкы јерде

Сӱӱнчилӱ болгон јиит ӧйлӧр, салымныҥ баштапкы уур-кӱчтери, ӧскӧ талаларла јол-јорык ла оноҥ до ӧскӧ солун ачылталар. Кажы ла кижиниҥ јӱрӱминде студент ӧйлӧр эҥ ле јылу санаалар эзедет деп айтсам, јастыра болбос. Бистиҥ тӧрӧл калабыста база кӧп тоолу студенттер, ӱренеечилер ӱренедилер. Олордыҥ бирӱзи — Быйан-Суу ТЕМЕЕВА. Быйан-Суу медициналык колледжте экинчи курста ӱренет. Бойыныҥ студент ӧйлӧри керегинде

28 января 2022

Јайым, тымык учушты јаҥыс ла параплан сыйлайт

Јылдыҥ учы. Кажы ла кижи бу ӧйдӧ иштерин, темдектеп алган керектерин тӱгезерге тӱргендеп, јаҥыјылдык байрамдарга белетенип, шакпырап турар ӧй. Та кем де эдилбегенин келер јылга кӧчӱрип, оны јаҥы тооломго кийдирип јат. Мениҥ де ӱӱремде јаҥар айдыҥ учкары кыйалтазы јоктоҥ бӱдӱретен керектериниҥ бирӱзи парапланла учары болгон. Онойып, профессионал парапланеристти ле ӱӱремди айас бир кӱнде Туу-Кайаныҥ бажына

25 января 2022

«Мен jолдо ло jорыкта…»

«Сӧӧгим – очы, Адам – Малчы. Болгом – качы, Эмди – амыраачы. Чыккан кӱнле – кокырчы, Чырмай ийзем – ӱлгерчи, Той-jыргалда – jаҥарчы, Jӱрӱмимде – jорыкчы. Бӱгӱн мында, Эртен анда, Соҥзун ыраак талада…» — деген чечен сӧстӧриле бойы керегинде Мария Малчиновна Быдышева айдып jӱрет. Бистиҥ танышканыс та тегиндӱ эмес керектеҥ башталган. Jаҥы jыл, байрамдык кӱӱн-санаа

25 января 2022

Улаган аймактыҥ куучындары — электрон бичикте

«Алтайдыҥ Чолмоны» газеттиҥ кычыраачыларын фольклорист-шиҥжӱчи Кӱзелеш Яданованыҥ бичимелиле таныштырадыс. Баштапкы ла катап электрон билим чыгартуда Улаган аймактыҥ кеп-куучындарыныҥ јуунтызы 2020 јылда кепке базылып чыккан. Бу бичикке Алтаистиканыҥ С.С. Суразаковтыҥ адыла адалган билим-шиҥжӱлик институдыныҥ билимчилериниҥ (З.С. Казагачеваныҥ, К.Е. Укачинаныҥ, М.А. Демчинованыҥ, А.А. Конуновтыҥ, К.В. Яданованыҥ) 2008 јылда Улаган аймакла јоруктап јууган фольклорлык материалдары кирген. Автор бойы

21 января 2022

… 36 37 38 39 40 41 42 43 …

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина