На алтайском

«Эҥ јаркынду чолмоныс болгон…»

Јаркынду улус бӱдӱп јат. Санаа-кӱӱниле, кылык-јаҥыла, тыш-кебериле де кӧскӧ илинер танылу, башка. Ишти-тошты башкарышкан, најы-нӧкӧрди бириктирген, јаман-јакшыны кӧдӱришкен: олорды бис, ортобыста јӱрерде, ондый ла болор јаҥду деп, аҥылап, башкалабай јӱредис. Је бу јарыктаҥ јӱре де берзе, олордыҥ кӧгӱзиниҥ јаркыны ӧчпӧй, ӧзӧк-буурысты јылыдып артат. Мындый улустыҥ бирӱзи Ольга Александровна Яимова болгон. Ольга Яимова «Алтайдыҥ Чолмоны» газеттиҥ јаантайынгы

24 декабря 2021

Јердиҥ «ӧкпӧлӧрине» чебер болугар!

Агаш аразы — бӱткӱл Јер-Энебиске недеҥ де баалу ару кей берип турган байлыгыс. Бӱгӱнги кӱнде агаш аразы јердиҥ ӱчинчи ӱлӱӱзи болот. Је тоолу онјылдыктар кайра агаштар јердиҥ јарымызы кирезинде болгон. Айдарда, оны кичеерине кижилик сӱрекей каруулу болор учурлу. Алтай Республиканыҥ јериниҥ 1/4 ӱлӱӱзи — ол агаштарлу јерлер. Оҥдой аймакка кирип турган аралдардыҥ кеми 889892 гектар,

22 декабря 2021

Јалтанбас геройлорло оморкойдыс

РФ-тыҥ Федерал Јууныныҥ Федерация Совединиҥ «Јалтанбазы учун» деп кереес медальдарыла бистиҥ јерлештеристи кайралдаары јаҥар айдыҥ 17-чи кӱнинде республикан башкаруда ӧткӧн. Кайралдаткан улустыҥ тоозында — каладагы И.З. Шуклинниҥ адыла адалган алтынчы таҥмалу лицейдиҥ ӱренчиги Тимур Мухтасыров ло Кан-Оозы аймакта Экинур јурттыҥ школыныҥ ӱренчиги Арслан Унутов. Кӧдӱриҥиде Алтай Республиканыҥ башчызы Олег Хорохордин, РФ-тыҥ Федерация Совединиҥ Алтай Республикадаҥ сенаторы

22 декабря 2021

Бичиичиниҥ энчи-байлыгы — Эл музейде

Бичиичи Павел Кучияктыҥ (1897-1943) кӧмзӧзин Эл музейге оныҥ барказы Чейнеш Кубекова табыштырды. Јирмезинчи чактыҥ алтай литературазыныҥ бажында турган бичиичиниҥ кӧмзӧзи оныҥ билезинде 1943 јылдаҥ ала кыракы чеберлелген. Павел Кучияк алтай совет литератураныҥ тӧзӧӧчизи деп јолду адалат. Туулу Алтайдыҥ драматургиязыныҥ, театральный санадыныҥ ичкери ӧзӱми учун ол эрчимдӱ ле једимдӱ иштеген. Ол ады јарлу кайчылар Шунековтордыҥ угы-тӧзинеҥ

17 декабря 2021

Јурукчы, кожоҥчы, кӱрешчи

Алтай рэп кожоҥдоп турган јиитти соцсетьтердеҥ кӧрзӧм, таныш ла јиит. Јууктада таныжар болзом, мениҥ јерлежим, јабак сӧӧктӱ Эзен Куюков эмтир. Оныҥ кожоҥдоры соцсетьтерде јаантайын чыгат. Эрмек-куучын ортозынаҥ јиит кижиде ӧскӧ дӧ cолун јайалталар барын билип алдым. Онызыла тӧкпӧй-чачпай, кычыраачыларла ӱлежип ийейин. — Эзен, эҥ ле озо бойыҥ керегинде куучындап берзеҥ? — Чыккан-ӧскӧн јерим Улаган јурт.

15 декабря 2021

Јаҥы јылдыҥ алдында

Ок-јаадаҥ таҥма адары аайынча Горно-Алтайсктыҥ Јаҥы јылга учурлалган турнири тӱгенди. Спортчылар бу маргаандарда таҥманы 12 ле 18 метр ыраагынаҥ аткандар. 18 метр ыраагынаҥ адарында ӱй улус ортодо тартыжулар эрчимдӱ ӧткӧн. Квалификацияныҥ турулталарыла мында Михаил Карамаевтиҥ адыла адалган гимназияныҥ ӱренчиги Ирина Ховалыгка једер спортчы болбоды. Ирина 600 очкодоҥ 404 очко јууп, јаан улус ортодо ӱчинчи разрядтыҥ

15 декабря 2021

Јаанныҥ сӧзин јанчыкка сал…

Јадыны, ӧзӱми бийик ороондордыҥ чактарга чоҥ турган таш шибеелери, ӧргӧӧлӧри, калалары ӧйдиҥ ӧткӧнинеҥ, улустыҥ јорыктажынаҥ улам оодылып, јайрадылып јат. Бай ороондор тӱӱкилик кереестерин коруп аларына кӧп акча-манат чыгарат, оноҥ до ӧскӧ арга-чыдалдарын тузаланат. Је кезик кереестерди чеберлеп аларга, олор јорыкчы улустыҥ тоозын кезем астадылар, оноҥ до ӧскӧ кату, кезем јакарулар ла јасактар јӧптӧгилейт, эл-јонло иштейт.

15 декабря 2021

Диспансеризация ла профилактикалу медшиҥжӱ неге керектӱ?

Россияныҥ колында кыйалтазы јоктоҥ медицинский страхованиениҥ полизи бар 18-теҥ ала 39 јашка јетире кажы ла кижизи 2018 јылдаҥ ала диспансеризация (ӱч јылда бир катап) эмезе профилактикалу шиҥжӱ (кажы ла јыл) ӧдӧр аргалу, јажы 40-нӧҥ ашкан ла оноҥ јаан улуска диспансеризация јылдыҥ ла ӧткӱрилет. Шиҥжӱлердиҥ ле консультациялардыҥ кеми слердиҥ эр бе, ӱй бе кижи болгоноордоҥ, бар

15 декабря 2021

Быйанду ижиле оморкойдыс

Ӱредӱчи — ол баланыҥ ич кӱӱн-табыныҥ тӧзӧӧчизи. Оныҥ учун ол јаҥы ӧзӱп јаткан кижиниҥ кӱӱнин, санаазын, ич-кӧрӱмин јакшы, јарт билетен ле оҥдойтон кижи болуп јат. Канча ӧйдиҥ туркунына Зинаида Николаевна Такшибаева (Ухачина) кӧп тоолу ӱйе балдарды таскадып, оноҥ ары ӱредӱге ле јаан јӱрӱмге ууландырган. Ол тӧртӧн јыл Кан-Оозы аймакта Кайсын јурттыҥ школында ак-чек иштеп јаткан

10 декабря 2021

Кышкы ӧрттӧр: сергелеҥ болугар!

Быјылгы кыш Алтайыста јымжак башталган дезе, кӧп улус јӧпсинер. Ӧрӧги де аймактарда јаан кар бу јуукка јетире јок. Је андый да болзо, Себи-Бажыныҥ бери ле ары јанында кейдиҥ јылузыныҥ-соогыныҥ кеми он-јирме градуска аҥыланып, Кош-Агашта кейдиҥ соогы 38 градуска јеткенин билерис. Кыш кандый болорынаҥ ончо тынар-тындуныҥ јӱрӱми камаанду. Кары јаан кышта јерлик тындуларга кӱч, азыралга, одын-одыруга чыгымду.Сооктор

10 декабря 2021

… 37 38 39 40 41 42 43 44 …

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина